Eğitim

Almanya'da eğitim eyaletten eyalete farklılık gösterir, yani 16 federal eyaletin her birinin kendi okul sistemi vardır. Almanya genelinde sadece, genel zorunlu eğitim ve not sistemi aynıdır. Herhangi bir federal eyalette edinilen okul bitirme nitelikleri Almanya'nın her yerinde tanınır. Bu sayfada, Almanya'daki okul sistemi hakkında bilgilerin yanı sıra özel ders ve okullarda zorbalık gibi konularda da tavsiyeler bulabilirsiniz.

Avrupa Birliği üye devleti olan Almanya, 2000li yıllarda üniversite sistemini diğer Avrupa Birliği ülkelerine uyarlamıştır. Buna "Bolonya Süreci" denir. Eskiden kullanılan diploma (Diplom) ve Magister Artium, şimdi yeni lisans ve yüksek lisans dereceleri ile değiştirmiştir. Bolonya Süreci henüz bütün üniversitelerde sona ermemiş olduğundan, bu eski derecelerle karşılaşabilirsiniz. Her ikisi de yeni yüksek lisans derecesine (Master) denk gelmektedir.

Almanya'da çoğu küçük çocuk, çocuk bakım merkezine (Kita) gider. Çocuklar, ebeveynleri olmadan evlerinin dışında vakit geçirdikleri Kita’da yeni arkadaşlar bulabilir, onlarla oynayabilir ve yeni bilgiler öğrenebilirler. Çocuğunuzu ille de bir Kita’ya göndermeniz gerekmez, ancak Kita’ya gitmek, çocuğunuzun hem Almanca hem de başka konularda yetkinlik kazanması açısından faydalıdır. Kita çocuğunuzu ilkokula da hazırlar. Çocuğunuz Kita’ya giderken siz de entegrasyon kursuna, işlerinize veya eğitiminize odaklanabilirsiniz.

Bir okul gezisine gitmek, bir müzik aleti çalmayı öğrenmek veya bir kulüpte spor yapmak: Tüm bunlar paraya mal olur ve çoğu aile için bu masrafları karşılamak güç olur. Düşük gelirli ailelerin çocuklarının okul ve boş zaman etkinliklerine katılmalarını sağlamak için “eğitim ve katılım paketi” (Bildungs- und Teilhabepaket) bulunmaktadır. Eğitim ve katılım paketi ile Alman devleti, okulda öğle yemeği veya okul sonrası ders, Hort veya spor ve müzik kulüplerine üyelik gibi belirli okul ve boş zaman etkinliklerine katılımı destekler.

Eğer yakın zamanda Almanya’ya taşındıysanız, Almanca öğrenmenin en büyük zorluklardan biri olduğunu fark etmişsinizdir. Alman makamlarıyla konuşabilmek, eğitim almak, mesleki eğitim yapmak veya çalışmak için genelde sadece Almanca konuşmanız gerekir. Eğer Almanya’da yaşayan insanları yakından tanımak ve gerçekten Almanya’ya geldiğinizi hissetmek istiyorsanız Almanca öğrenmelisiniz. Entegrasyon kursunda sadece Almanca öğrenmekle kalmaz, Alman kültürü ve toplumu hakkında da birçok bilgi edinirsiniz. Bu bölümde entegrasyon kursunun ne anlama geldiği ve kim tarafından karşılandığı hakkında aradığınız bilgilere ulaşabilirsiniz. 

Almanya'da bir iş bulmak istiyorsanız, mesleki eğitim programları olan bir üniversitede eğitim almak iyi bir tercih olacaktır. Mesleki eğitim ile yapabileceğiniz yaklaşık 330 farklı iş bulunmaktadır. Bu eğitim programları genellikle bir ila üç buçuk yıl arasında sürmektedir. Bu eğitimler ya okul temellidir ve sınıfta gerçekleşir ("schulische Ausbildung") veya sınıfta alınan dersler bir kurumda veya şirketteki pratik eğitimle birleştirilerek gerçekleştirilir ("Duale Ausbildung").  Bu bölümde size ikili mesleki eğitim hakkında bilgi veriyoruz. Okulda mesleki eğitimi hakkında bilgi almak için lütfen Okulda Meslek Eğitimi (Schulische Ausbildung) bölümümüze bakın.

Bir mesleki eğitim programını tamamladıktan sonra, kalifiye bir çalışan ("qualifizeierte Fachkraft") olursunuz. Almanya'da kalifiye çalışanlar oldukça talep görür ve kalifiye olmayanlara göre daha çok para kazanırlar. Dolayısıyla, bir mesleki eğitim programını tamamlamak, Almanya'daki kariyerinizi inşa etme yolunda önemli bir adım teşkil edebilir.

Yeni bir ülkede hayat kurmak kolay değildir. Sadece dili öğrenmek yetmez, aynı zamanda günlük yaşam ve getirdikleriyle de başa çıkmanız gerekir. Özellikle mülteciler için bu genellikle zordur, çünkü kendilerini yeni bir ülkeye hazırlayarak gelme şansları yoktur. Bu yüzden Almanya'da Erstorientierungskurs olarak bilinen ilk oryantasyon kursları düzenlenir. İlk oryantasyon kursunda Almancadaki ilk kelime ve cümlelerinizi öğrenir ve Almanya'daki yaşam hakkında önemli bilgiler edinirsiniz. Örneğin ambulans çağırmayı ya da Almanya'da hangi gelenek ve göreneklerin olduğunu öğrenirsiniz.

Önemli: Birçok mülteci doğrudan bir entegrasyon kursuna da başlayabilir. Bu konuda daha fazla bilgiyi "Entegrasyon Kursu" bölümümüzde bulabilirsiniz.

Yurtdışında eğitimini tamamlamış kişilerin Almanya'da da mesleklerinde çalışabilmeleri için yabancı diplomalar için Almanya'da denklik sağlanabilmektedir. Bu, denklik ofisleri olarak bilinen yerlerde yapılır. Ancak bazen, yabancı diplomanın tam olarak tanınması için gerekli olan bazı nitelikler eksik olabilir. Sizin için de böyle bir durum geçerliyse, Almanya'da bir yeterlilik programına katılabilirsiniz. Bu, örneğin teknik bir eğitim veya işle ilgili bir Almanca kursu olabilir. Almanya'daki yeterlilik programlarına katılmak için uygun bir giriş vizesine ihtiyacınız vardır ve İkamet Yasası §16d uyarınca oturum izni başvurusunda bulunmanız gerekir.

Lütfen unutmayın: Almanya'da istihdam edilmek üzere denkliğini almak istediğiniz yeterlilik programı için ayrıca İkamet Yasası Madde 16d (3) uyarınca oturum izni başvurusunda bulunabilirsiniz. Bunu yapmak için, iş teklifinin nitelikli bir meslek için olduğunu kanıtlamanız gerekir. (Kilise işleri veya bakıcılık meslekleri için bireysel istisnalar veya muafiyetler vardır).

Almanya'da “yeterlilik analizi” (Qualifikationsanalyse) olarak adlandırılan bir analizden geçmek veya bir sınava katılmak istiyorsanız da oturum izni alabilirsiniz. Bu tür bir oturum izni en fazla 6 ay için verilir. Kalifikasyonunuza bağlı olarak, genellikle A2 CEFR dil becerilerine de ihtiyacınız olacaktır. Buna ek olarak, bir “yeterlilik analizine” davet edildiğinize dair kanıtınız olmalıdır. Gereklilikler hakkında herhangi bir sorunuz varsa, bunları topluluk forumumuzda sorabilirsiniz. Topluluk yöneticilerimiz size yardımcı olmaktan mutluluk duyacaklardır.

Entegrasyon kursundan veya herhangi bir Almanca kursundan sonra Almanca öğrenmeye devam etmek istiyorsanız, mesleki Almanca kursuna katılabilirsiniz. Bu İş Almancası kursları Almanya’da „Deutsch für den Beruf” veya „berufsbezogene Deutschsprachförderung” olarak bilinir. Mesleki Almanca kursu, Alman işgücü piyasasına katılmanıza ve kendinizi geliştirmenize yardımcı olacaktır.

Bir entegrasyon veya mesleki dil kursuna katılma izniniz olmasa bile, Almanca öğrenmenin ve yeterliliğinizi artırmanın çeşitli başka yollarını bulabilirsiniz. Burada, ücretsiz ya da uygun bir maliyetle nasıl Almanca öğrenebileceğiniz üzerine bilgiye ulaşabilirsiniz.

Mesleki eğitim yapabilecek bir yer bulmak genellikle o kadar kolay değildir. Yeterli Almanca bilgisi veya bu alanda önceden staj yapmış olmak gibi farklı ön koşulları yerine getirmiş olmak beklenebilir. Ayrıca hem başvuru sürecinde hem de iş görüşmesinde diğer başvuranlardan öne çıkmak da önemlidir. Bunları yapamıyorsanız, mesleki eğitim dünyasına girebilmek o kadar da kolay olmayacaktır.

Birçok mülteci, mesleki eğitim yapacakları bir pozisyonu bulmakta zorlandığı için, Almanya'da hazırlık kursları ve oryantasyon yardımlarından, koçluk ve danışmanlığa kadar farklı destek türleri sunarak mesleki eğitim pozisyonlarına erişimi kolaylaştıran çeşitli kuruluş ve girişimler vardır.

BAföG veya aldığınız diğer mali desteklerle geçiminizi sağlayamadığınız takdirde, eğitim alırken bir yandan çalışıp para kazanmak zorunda kalabilirsiniz. Belki de hiç mali destek almıyorsunuz - o zaman çalışmaktan başka seçeneğiniz olmaz. Bu her zaman çok kötü değildir çünkü yarı zamanlı bir işe sahip olmak ("Nebenjob"), öğrenciyken yaptığınız iş gelecekteki mesleğinizle alakalı olmasa bile, iş deneyimi kazanmanıza ve profesyonel bağlantılar kurmaya başlamanıza yardımcı olabilir. Öğrenci olarak yapılabilecek işler söz konusu olduğunda, kafanızda birçok soru işareti oluşabilir: Vergi ödemek zorunda mıyım? Ne tür bir sigorta yaptırmalıyım? Yarı zamanlı işim BAföG hakkımı etkiliyor mu? Bu bölümde bu soruların en önemlilerini cevaplıyoruz.

Üniversite eğitimi almayı planlıyorsanız, muhtemelen kendinize bunu nasıl karşılayacağınızı soruyorsunuzdur. Neyse ki, Almanya’daki devlet üniversitelerinin çoğunda öğrenim ücretsizdir, ancak elbette karşılamanız gereken bazı masraflar olacaktır. Her sömestir harç yatırmanız, gerekli kitapları almanız ve elbette geçiminizi sağlamaya devam etmeniz gereklidir. Öğrenci işleri veya "BAföG" olarak bilinen ve devlet tarafından desteklenen krediye ek olarak, öğrenciler için çok sayıda burs, özel krediler ve diğer finansman programları da bulunmaktadır.

Almanya'da birçok çocuk 6 veya 7 yaşında okula başlar. Bir çocuğun tam olarak ne zaman okula başlayacağına genellikle ebeveynler karar verir. Bu kararı vermek bazen kolay değildir. Bu nedenle çocuk doktorları ebeveynlere yardımcı olmak amacıyla çocukları muayene eder ve çocuğun okula hazır olup olmadığına veya bir yıl daha beklemesi gerekip gerekmediğine bakarlar. Doktorda yapılan bu muayeneye "okula giriş muayenesi" (Schuleingangsuntersuchung)denir. Bu muayene Almanya'da okula başlamak üzere olan tüm çocuklar için ücretsiz ve zorunludur. Bu konuda daha fazla bilgi almak için "Okula Kayıt (Einschulung)" bölümümüze bakabilirsiniz.

Okulun ilk günü çocuğunuzun hayatında çok önemli bir gündür. Çocuğunuz okulda sadece okumayı, yazmayı ve matematik problemleri çözmeyi öğrenmez, aynı zamanda birçok arkadaş edinir. Bu nedenle birçok okul ve aile okulun ilk gününü özel bir parti ile kutlar. Ancak o gün gelene kadar hazırlamanız gereken birkaç şey var. Bu bölümde çocuğunuzun okula ne zaman başlayacağını ve ilk gün için neye ihtiyacı olduğunu öğrenebilirsiniz.

Okula başlamadan önce çocuğunuzun okula giriş muayenesinden geçmesi gerekir. Bu konuda daha fazla bilgi edinmek için "Okula Giriş Muayenesi" bölümümüze bakabilirsiniz.

Almanya'da bir iş bulmak istiyorsanız, mesleki eğitim programları olan bir üniversitede eğitim almak iyi bir tercih olacaktır. Bu eğitim programları genellikle bir ila üç buçuk yıl arasında sürmektedir. Bu eğitimler ya okul temellidir ve sınıfta gerçekleşir ("schulische Ausbildung") veya sınıfta alınan dersler bir kurumda veya şirketteki pratik eğitimle birleştirilerek gerçekleştirilir ("Duale Ausbildung").  Bu bölümde size okulda mesleki eğitim hakkında bilgi veriyoruz. İkili meslek eğitimi hakkında bilgi almak için lütfen İkili Meslek Eğitimi (Duale Ausbildung) bölümümüze bakın.

Bir mesleki eğitim programını tamamladıktan sonra, kalifiye bir çalışan ("qualifizeierte Fachkraft") olursunuz. Almanya'da kalifiye çalışanlar oldukça talep görür ve kalifiye olmayanlara göre daha çok para kazanırlar. Dolayısıyla, bir mesleki eğitim programını tamamlamak, Almanya'daki kariyerinizi inşa etme yolunda önemli bir adım teşkil edebilir.

Staj yaparak iş tecrübesi kazanabilir ve iş fırsatlarınızı önemli ölçüde artırabilirsiniz. Birçok okul ve üniversitede, öğrencilerden eğitimleri sırasında zorunlu staj yapmaları beklenmektedir. Bu bölümde, bir stajyer olarak haklarınız, staj yapmanın faydaları ve staja başlamadan önce göz önüne almanız gereken önemli konular hakkında bilgi edinebilirsiniz.

Büyük olasılıkla Almanya'da "tasdikli belge kopyası" ("beglaubigte Kopie") terimini veya "belgelerinizi / sertifikalarınızı tasdik ettirmeniz gereklidir" ifadesini duymuşsunuzdur. Özellikle, üniversiteye veya Nüfus Kayıt Dairesine ("Standesamt") başvururken, diplomanızın veya belgelerinizin tasdikli bir kopyasını sunmanız gerekmektedir.

Gelecekte Almanya'da kalmayacak olsanız bile, bir Alman üniversitesinde eğitim almak, kariyeriniz için size birçok fırsat sunacaktır. Bir öğrenci olarak elbette bütün bunlara başlamak kolay değildir. Bazı koşulları yerine getirmeniz ve birçok son teslim tarihine ve kurala uymanız beklenir. Burada, Almanya'da eğitim alıp alamayacağınızı ve ne konuda eğitim almanıza izin verildiğini, eğitim almak için nasıl başvuruda bulunacağınızı ve yurt dışında eğitiminize devam edip edemeyeceğinizi öğrenebilirsiniz.

Almanya’da yüksek eğitim çok çeşitlidir. Almanya'da yüzlerce üniversite, müzik akademisi, uygulamalı bilim üniversitesi, sanat ve sinema okulları bulunmaktadır. Bütün bu eğitim enstitüleri üniversite çatısı altında bir araya gelir. Devlet üniversiteleri, kiliseye bağlı üniversiteler ve özel üniversiteler vardır. Özel üniversiteler için genelde belli bir ücret ödemeniz gerekir. Sizin için doğru olanı seçmek kolay bir iş değildir. Burada farklı çeşit üniversiteler hakkında genel bilgilere ulaşabilirsiniz. Ayrıca üniversite hakkında daha fazla bilgi edinmek için “Üniversite Başvurusu” ve “Öğrenciler İçin Mali Destek” bölümlerine de bakabilirsiniz.

Üniversite eğitimi almak, kişinin kariyeri için çok faydalı olabilir. Ancak, eğitim sırasında bazı maliyetler sorun yaratabilir. Bu nedenle Almanya'da Federal Eğitim Teşvik Yasası (BAföG) kapsamında bir devlet desteği sunulmaktadır. Sizin veya ailenizin geliri azsa ve Almanya'ya öğrenci vizesi ile gelmediyseniz, belirli koşullar altında BAföG'e başvurabilir ve ardından devletten maddi destek alabilirsiniz.

Lütfen unutmayın: BAföG genellikle mesleki eğitim ve ortaöğrenim öğrencileri için de mümkündür. Yükseköğrenim öğrencileri için BAföG hakkındaki bilgileri burada bulabilirsiniz.

*Bu bilgi sayfası, Yüksek Nitelikli Göçmenlerin Entegrasyonu Derneği - INTEZ e. V.'den Prof. Matthias Knuth'un desteği ile güncellenmiştir.