Almanya'da bir iş bulmak istiyorsanız, mesleki eğitim programları olan bir üniversitede eğitim almak iyi bir tercih olacaktır. Bu eğitim programları genellikle bir ila üç buçuk yıl arasında sürmektedir. Bu eğitimler ya okul temellidir ve sınıfta gerçekleşir ("schulische Ausbildung") veya sınıfta alınan dersler bir kurumda veya şirketteki pratik eğitimle birleştirilerek gerçekleştirilir ("Duale Ausbildung"). Bu bölümde size okulda mesleki eğitim hakkında bilgi veriyoruz. İkili meslek eğitimi hakkında bilgi almak için lütfen İkili Meslek Eğitimi (Duale Ausbildung) bölümümüze bakın.
Bir mesleki eğitim programını tamamladıktan sonra, kalifiye bir çalışan ("qualifizeierte Fachkraft") olursunuz. Almanya'da kalifiye çalışanlar oldukça talep görür ve kalifiye olmayanlara göre daha çok para kazanırlar. Dolayısıyla, bir mesleki eğitim programını tamamlamak, Almanya'daki kariyerinizi inşa etme yolunda önemli bir adım teşkil edebilir.
Okulda mesleki eğitim sadece okulda gerçekleşir. Bu eğitim programları özellikle sağlık, bakım, satış veya teknik alanlarındaki işler ve tasarımla ilgili işler için geçerlidir. Okul temelli mesleki eğitim programında, bir meslek yüksek okulu veya ticaret okulunda eğitim görür ve şirketlerde veya sosyal çalışmalar yapan kurumlarda uzun süreli staj yaparak, aldığınız eğitimi pratiğe dökebilirsiniz. Okulda mesleki eğitim bir ila üç yıl arası sürer. Okulda mesleki eğitim veren hem devlet okulları hem de özel okullar vardır, ancak özel okullar için genelde ödeme yapmanız gerekir.
Okulda ve çalıştığınız yerde Almanca konuşabilmeniz gerekir. Ayrıca sınavlar da Almanca dilinde olur. Hangi dil seviyesinde olmanız gerektiği yapacağınız mesleğe bağlıdır.
Mesleki eğitime başlamanız için gereken mezuniyet belgesi, kariyer hedeflerine ve seçtiğiniz mesleki eğitim programına bağlıdır. Mezuniyet belgenizi kendi ülkenizden aldıysanız, ilk önce Almanya'da denkliğini almanız gerekir.
Okul temelli mesleki eğitime başvurmak için, bir meslek okuluna başvurmanız gerekir; ve bu başvuru için, bir Alman okulundan aldığınız ya da kendi ülkenizden size verilen ve Almanya’da denkliğini aldığınız bir mezuniyet belgesine ihtiyacınız vardır. Mezuniyet belgeniz ne kadar iyiyse, meslek okuluda kabul edilme şansınız da o kadar çok olacaktır. Bazı meslekler için, sahada iş deneyiminiz olduğuna dair kanıt da (örneğin, staj belgesi) sunmanız gerekir. Yaşadığınız eyaletteki mezuniyet belgeleri hakkında daha fazla bilgi için "Almanya Okul Sistemi" bölümümüze bakabilirsiniz.
Bazı alanlarda, mesleki eğitime başvurmak için belirli bir yaşa ulaşmış olmanız gerekir. Bunun anlamı ilke olarak yaş sınırlamasının olmadığıdır. Mesleki eğitiminize başladığınızda kaç yaşında olursanız olun, yalnızca temel zorunlu eğitimi (Almanya'da dokuz yıl) bitirmiş olmanız beklenir. Temel zorunlu eğitim hakkında daha fazla bilgi için "Almanya Okul Sistemi" bölümümüze bakabilirsiniz.
Genellikle, üçüncü ülke vatandaşlarının Almanya'da eğitime başlayabilmeleri için eğitim amacıyla oturum iznine ihtiyaçları vardır. Bununla ilgili daha fazla bilgi almak için "Mesleki Eğitim Vizesi (Ausbildungsvisum)" bölümümüze bakabilirsiniz.
Sığınmak için Almanya’ya gelen kişiler için şunlar geçerlidir: Herhangi bir zamanda ve çalışma izni olmadan okulda mesleki eğitime başlayabilirler. Bunun anlamı, sığınmacı ya da "Duldung" sahibi biri olarak, Yabancılar Dairesinden izin almadan, okulda mesleki eğitime başlayabileceğinizdir.
Almanya'da bir mesleki eğitim programına başladıysanız ya da kabul aldıysanız Müsamaha Belgesi (Duldung) alabilirsiniz. Bu konuda daha fazla bilgi için lütfen Eğitim Sebebiyle Müsamaha Belgesi (Ausbildungsduldung) bölümümüzü okuyunuz.
Alman devleti, iş veya eğitim fırsatı arayanlara destek sağlar. Federal İş Bulma Bürosu bu hizmeti vermekten sorumludur. Federal İş Bürosu tarafından yönetilen Jobcentre, eğitim ve istihdam konusunda ücretsiz danışmanlık sunmaktadır. Ancak burada çalışan personelin çoğu sadece Almanca konuşmaktadır.
Gençlik Göçmenlik Hizmeti ("Jugenmigrationsdienst") ve Yetişkinler İçin Göçmenlik Danışma Bürosu ("Migrationsberatung für Erwachsene") da eğitim yeri arayan göçmenlere yardımcı olur. www.jugendmigrationsdienste.de sayfasında bölgenizdeki gençlik göçmenlik hizmeti veren yerleri bulabilirsiniz. www.bamf.de sitesine girdiğiniz takdirde ise, en yakınınızdaki Yetişkinler İçin Göçmenlik Danışma Bürosunu bulabilirsiniz. Buralarda çalışan personel birkaç farklı dilde hizmet vermektedir.
İstediğiniz eğitim pozisyonunu bulmak için, www.ausbildung.de, http://www.azubi.de/, planet-beruf.de ve kursnet’i deneyebilirsiniz.
Okulda mesleki eğitim yapmak için seçtiğiniz okullara başvurmanız gerekir. Çoğu zaman okulların son başvuru tarihleri olduğunu ve bu tarihleri kaçırmamanız gerektiğini unutmayın. Daha detaylı bilgi için bu okulları veya web sitelerini ziyaret edebilirsiniz.
Http://www.azubi.de/ adresinde, nasıl başarılı bir başvuru hazırlayacağınıza dair ipuçları bulabilirsiniz (Almanca). İş görüşmesi için bilmeniz gereken ana kurallara da yine bu sitede ulaşabilirsiniz. Doğru iş başvurusu nasıl hazırlanır ve iş görüşmesinin etkili olması için ne giyilir gibi birçok konuda bilgi almak için planet-beruf.de sitesini ziyaret edebilirsiniz. Gençlik Göçmenlik Hizmeti ("Jugenmigrationsdienst") ve Yetişkinler İçin Göçmenlik Danışma Bürosu da başvurunuz sırasında size yardımcı olabilir. Bu sayfada bölgenizdeki Gençlik Göçmenlik Hizmetini bulabilirsiniz. Burada da, en yakınınızdaki Yetişkinler İçin Göçmenlik Danışma Bürosunu bulabilirsiniz. Buralarda çalışan personel birkaç farklı dilde hizmet vermektedir. Bu konu hakkında daha fazla bilgiye ulaşmak için İş Arama ve İş Başvurusu bölümümüze bakabilirsiniz.
Okul temelli mesleki eğitim ("Schulische Ausbildung") yaptığınız sırada para kazanmazsınız. Hatta bazı özel okullarda, harç ücreti dahi ödemek zorunda kalabilirsiniz. İstisna: Sağlık / bakım sektöründe mesleki eğitimi almayı tercih ederseniz, hastane ve bakım evlerindeki eğitim süreleri uzun olduğundan dolayı maaş alırsınız. Örneğin, bir hemşire olarak, eğitiminizin ilk yılında brüt olarak ayda yaklaşık 1040 avro ödeme alırsınız ve sosyal sigorta masraflarınız ve muhtemelen vergiler bu ödemeden düşülür.
Belli koşullar altında, okul temelli mesleki eğitiminiz sırasında öğrenci ödeneği ("Schüler-BAföG") alabilirsiniz. BAföG ("Bundesausbildungsförderungsgesetz") öğrencilere sağlanan, devlet destekli bir mali yardımdır. Destek miktarı kişiye özel olarak hesaplanır, ancak maksimum aylık tutar 247 ve 752 avro arası olur (2021 itibariyle). Öğrenciler için BAföG'den farklı olarak, genellikle BaföG’den aldığınız yardımı geri ödemeniz gerekmez.
BAföG’den faydalanabilmek için aşağıdaki koşulları karşılıyor olmanız gerekir:
- Okul temelli mesleki eğitiminizin başlangıcında 30 yaşın altında olmanız gerekir. İstisna: Tanınmış mülteciler ve sığınmacılar için yaş sınırlaması yoktur, bu 30 yaşından büyüklerin de BAFög’e başvurabilecekleri anlamına gelir.
- Eğitiminizi en az iki yılda tamamlamanız gerekir.
Ancak Alman olmayan bir vatandaş ancak aşağıdaki şartlarda destek alabilir:
- Avrupa Serbest Dolaşım Yönetmeliğine göre daimi oturum hakkı olan AB vatandaşıysa,
- yerleşim (veya sürekli oturum) izni varsa,
- mülteci olarak veya iltica veya geçici koruma hakkı olan bir kişi olarak tanındıysa
- "Duldung" yani Müsamaha Belgesi sahibiyse ve yasal olarak en az 15 aydır Almanya’da ikamet ediyorsa (ilk 15 ay sığınmacı haklarından faydalanır),
- en az 5 yıldır Almanya’daysa ve bu süre içinde kendi geçimini sağlayabilmişse,
- ebeveynlerinden biri, son altı yıldır Almanya’da yaşıyor ve bu altı yılın en az üç yılını istikrarlı bir şekilde kazançlı bir işte çalışarak geçirdiyse.
Dikkat: Sığınmacıların BAföG'den faydalanma hakları yoktur. Ancak, Almanya'ya geldikten sonraki ilk 15 ay içinde, okulda mesleki eğitime başlayan sığınmacılar, Sığınmacıların Yararları Yasası kapsamında yardımlar alırlar.
BAföG başvurunuzdan hangi yetkili makamın sorumlu olduğunu öğrenmek için, 0800-223 63 41 numaralı BAföG telefon hattını arayabilirsiniz. Sorumlu kurum hakkında daha fazla bilgi edinmek ve ihtiyacınız olan belgeleri öğrenmek için bafög.de sayfasını da ziyaret edebilirsiniz.
İlke olarak, okul temelli mesleki eğitim sırasında Bürgergeld (vatandaşlık parası) alamazsınız. (İstisna: Sonunda Fachabitur veya Abitur gibi bir mezuniyet belgesi alacağınız okul temelli bir meslek eğitim programına katılırsanız, Bürgergeld (vatandaşlık parası) için Jobcentre’a başvurabilirsiniz.)
Ancak, kiranızı ödemenize yardımcı olacak bir mali yardım olan konut ödeneği ya da "Wohngeld" için de başvurabilirsiniz. Konut ödeneği almanın ön koşulu yasal yaşta olmak ve ebeveynlerden bağımsız olarak yaşamaktır. Bu konuyla ilgilenen yetkili makamları bulmak için, internete "Wohngeld" ve yaşadığınız şehrin adını yazarak arama yapabilirsiniz.
Eğitim sırasında, haftada on saate kadar başka bir işte çalışma hakkınız vardır.
Size uygun mesleki eğitimini bulmak için, İş Bulma Bürosuna şahsen gidip danışabilir veya 0800/4 5555 00 numaralı telefonu arayarak danışmanlık alabilirsiniz (Almanya'da ücretsizdir, yurtdışından arıyorsunuz 0049 911 12031010'u aramanız gerekir ve ücretlidir). Buradaki uzmanlar niteliklerinize ve ilgi alanlarınıza uygun bir meslek eğitimi bulma konusunda size yardımcı olacaktır. Ancak burada hizmet veren personel sadece Almanca konuşmaktadır. Ayrıca www.ausbildung.de, Berufenet, www.azubi.de, www.planet-beruf.de, www.berufe.tv ve IHK Stellenbörse gibi birçok siteden mesleklerle ilgili bilgi alabilirsiniz. Gençlik Göçmenlik Hizmeti ("Jugenmigrationsdienst") ve Yetişkinler İçin Göçmenlik Danışma Bürosu da ("Migrationsberatung für Erwachsene") sizin için doğru olan mesleki eğitim programını seçmeniz konusunda size yardımcı olabilir. Buradaki personel birçok farklı dilde hizmet vermektedir.
Kariyer etkinlikleri hakkında aradığınız bilgilere İş Bulma Kurumunun web sitesinden de ulaşabilirsiniz.
Ayrıca "Positivliste" olarak tanımlanan meslekler listesine de bakabilirsiniz. Bu listede, Almanya’da rağbet görmeyen meslekler ("Mangelberufe") olarak kabul edilen işlerdeki mesleki eğitim programlarını bulabilirsiniz. Bunun anlamı, bu alanlarda mesleki eğitime başlamaya karar verirseniz, çok sayıda boş yer olduğu ve bu şekilde çalışma izni almak daha kolay olduğu için iş piyasasına daha hızlı giriş yapabileceğinizdir. "Positivliste" iş piyasasındaki dinamiklere göre değişim gösterir. Kalifiye çalışanlar için bu alanda bulunan mevcut meslekler listesine mangelberufe.de adresinden ulaşabilirsiniz.
Eğitiminizin sonunda, mesleki eğitim akademisinden (“Berufsakademie”) veya mesleki eğitim programlarını organize eden mesleki eğitim odasından (HWK veya IHK) bir sertifika alırsınız.
Mesleki eğitimden sonra ne gelir? Sertifikanızı almadan, mesleki eğitiminiz sonrasında ne yapmak istediğinizi düşünmeye başlayabilirsiniz. Birçok seçenek vardır: bir iş kurabilir, eğitime devam edebilir veya üniversiteye başlayabilirsiniz.
Eğitim girilen zahmete değer. Size sadece yüksek maaşlı bir iş şansı vermekle kalmaz, aynı zamanda Almanya'da daimi oturum imkânı da sağlar.
Meslek Danışmanlığı
Birçoğunuz şüphesiz çocukken, "Büyüyünce ne olmak istiyorsun?" sorusuna hızla ve kendinizden emin bir şekilde cevap vermişsinizdir. Ancak, ilerleyen yıllarda bu soruyu cevaplamak giderek daha zor bir hal alır. Pek çok farklı meslek var ve maalesef insanlar belirli bir mesleki eğitim programı ya da üniversite seçerken birçok zorlukla karşılaşabiliyorlar. Bu sebeple İş Bulma Kurumu ihtiyacınız olacak birçok bilgiyi bir araya getirerek kariyer yolunuzu seçmeniz için oluşturduğu sistemle size yardımcı olmayı amaçlıyor.
Nasıl bir mesleki eğitim (Ausbildung) programı bulabilirim?
Mesleki eğitim yapabilecek bir yer bulmak genellikle o kadar kolay değildir. Yeterli Almanca bilgisi veya bu alanda önceden staj yapmış olmak gibi farklı ön koşulları yerine getirmiş olmak beklenebilir. Ayrıca hem başvuru sürecinde hem de iş görüşmesinde diğer başvuranlardan öne çıkmak da önemlidir. Bunları yapamıyorsanız, mesleki eğitim dünyasına girebilmek o kadar da kolay olmayacaktır.
Birçok mülteci, mesleki eğitim yapacakları bir pozisyonu bulmakta zorlandığı için, Almanya'da hazırlık kursları ve oryantasyon yardımlarından, koçluk ve danışmanlığa kadar farklı destek türleri sunarak mesleki eğitim pozisyonlarına erişimi kolaylaştıran çeşitli kuruluş ve girişimler vardır.
Almanya’da Yüksek Eğitim Dereceleri
Avrupa Birliği üye devleti olan Almanya, 2000li yıllarda üniversite sistemini diğer Avrupa Birliği ülkelerine uyarlamıştır. Buna "Bolonya Süreci" denir. Eskiden kullanılan diploma (Diplom) ve Magister Artium, şimdi yeni lisans ve yüksek lisans dereceleri ile değiştirmiştir. Bolonya Süreci henüz bütün üniversitelerde sona ermemiş olduğundan, bu eski derecelerle karşılaşabilirsiniz. Her ikisi de yeni yüksek lisans derecesine (Master) denk gelmektedir.
Almanya'da öğrenim ve mesleki eğitim hakkında İngilizce, İspanyolca, Fransızca ve Almanca dillerinde daha fazla bilgi edinin.
Bu broşürde Türkçe olarak Alman eğitim sisteminin nasıl çalıştığını, çocuğunuza meslek seçiminde nasıl destek sağlayabileceğinizi ve anne baba olarak sizin nerden tavsiye ve destek alabileceğinizi göreceksiniz.
Hemşire olarak çalışmak ister misiniz? Bu uygulama ile, hemşirelik yaparken kullanacağınız günlük konuşma kalıplarını öğrenebilirsiniz. B1 ve daha üst seviyede Almanca bilenler için faydalı, ücretsiz bir eğitim oyunu.
Almanya'da mesleki eğitim hakkında bilgi almak için İş Bulma Bürosu tarafından hazırlanmış bu videoyu mutlaka izleyin.