یافتن شغل یا دوره‌ی آموزشی فنی‌حرفه‌ای (Ausbildung) در کشور جدید کار ساده‌ای نیست. برای این منظور در آلمان برنامه‌های حمایتی متعددی از طرف اداره‌ی جاب‌سنتر یا اداره کار انجام میشود. در این ادارات، برای مثال میتوانید برای کاریابی یا فرستادن درخواست استخدام (Bewerbung ) به کارفرما کمک بگیرید. یا تاییدیه‌ای دریافت کنید که با آن در یک دوره‌ی آموزشی (Fortbildung ) ثبت‌نام نمایید. به این وسیله میتوانید شانس خود برای پیدا کردن شغل در بازارکار را افزایش دهید.
در این بخش معلوماتی در مورد برنامه‌های حمایتی مختلف و چگونگی بهره‌مندی از این برنامه‌ها جمع‌آوری شده است.
اگر هنوز نمی‌دانید دقیقا به کدام مشاغل علاقه‌مندید، میتوانید مشاوره‌ی شغلی بگیرید. برای کسب اطلاعات بیشتر این بخش را بخوانید: چطور می‌توام یک شغل مناسب برای خود پیدا کنم؟
اگر پیشاپیش می‌دانید به چه شغلی علاقه دارید، میتوانید مستقیما برای پیدا کردن محل‌کار مناسب کمک بگیرید.
برای مثال میتوانید پیشنهادات شغلی مورد نظر را از اداره‌ی کار (Agentur für Arbite oder Jobcenter) مربوط به محل زندگی خود دریافت کنید. میتوانید از این ادارات وقت مشاوره بگیرید. نشانی تمامی ادارات کار را در اینجا می‌یابید:Website der Bundesagentur für Arbeit.
اگر پول بیکاری ۱، یا پول شهروندی دریافت می کنید و یا به زودی ممکن است بیکار شوید، می توانید درخواست پول برای آماده شدن و کاریابی (Aktivierungs- und Vermittlungsgutschein) کنید. با استفاده از این شاین می توانید در دوره های آموزشی بعدی شرکت کنید. در مورد شرایط ویژه برای پناهندگان در بخش «آیا شرایط ویژه‌ی برای پناهندگان وجود دارد؟» بیشتر بخوانید.
وقتی برای استخدام در شغلی درخواست میکنید، قاعدتا به اسناد و مدارکی نظیر نامه‌ی درخواست (Anschreiben ) و شرح سوابق کاری (Lebenslauf) نیاز دارید. اگر برای تهیه‌ی این اسناد به کمک احتیاج دارید، میتوانید یک دوره‌ی آموزشی بگذرانید. در این دوره یاد می‌گیرید که چطور می‌توان درخواست کار مناسب و درستی نوشت. یاد می‌گیرید در مصاحبه‌ی کاری به چه نکاتی باید توجه کنید. برای مثال، چطور میتوانید به سوالات دشوار فرد مصاحبه‌کننده پاسخ دهید.
برای پیدا کردن این دوره‌ها به اداره‌ی کار مربوط به محل زندگی خود مراجعه نمایید. آدرس این ادارات را در اینجا می‌یابید:
Website der Bundesagentur für Arbeit.
اگر کمک‌هزینه‌ی معاش نوع اول (Arbeitslosengeld I) یا نوع دوم (Arbeitslosengeld II) دریافت میکنید یا مطمین هستید که به زودی شغل خود را از دست خواهید داد، میتوانید از اداره‌ی کار تاییده‌‌ای بگیرید که اصطلاحا „Aktivierungs- und Vermittlungsgutschein“ نامیده میشود. با این تاییده میتوانید در دورههای آموزشی(Fortbildungen) ، مثلا دوره‌ی آموزشی درخواست استخدام (Bewerbungscoaching) شرکت کنید.
دیگر برنامه‌های حمایتی کاریابی مخصوص پناهندگان را در اینجا مطالعه کنید:
Abschnitt „Gibt es Angebote speziell für Geflüchtete?“.
در بسیاری از مشاغل، به لغات و اصطلاحات خاص آن شغل به زبان آلمانی نیاز دارید. این چیزها را میتوانید در دورههای آموزش زبان ویژه‌ی کار (berufsbegleitenden Sprachkursen ) یاد بگیرید. معلومات بیشتر در این زمینه را در بخش دورههای پیشرفته‌ی زبان آلمانی برای کار بخوانید.
اگر به دلیل مشکلات روحی یا صحی، در حال حاضر امکان کار کردن نداشته باشید، میتوانید تحت شرایط خاصی از دورههای درمانی «بازیابی سلامت برای کار» (berufliche Rehabilitierungsmaßnahme) استفاده کنید که به اختصار Reha نامیده میشود. برای کسب معلومات بیشتر در این زمینه به وبسایت اداره‌ی تامین اجتماعی deutschen Rentenversicherung. [EMH1] مراجعه نمایید. لطفا توجه داشته باشید که: قاعدتا برای استفاده از این دوره‌ها و به منظور اینکه بتوانید هزینه‌ی آن را از دولت دریافت کنید، به کارت اقامت معتبر احتیاج دارید.
معلومات بیشتر در مورد حق‌و‌حقوق افراد دارای معلولیت: افراد دارای معلولیت
در عین حال میتوانید مشاوره‌ی ویژه‌ای تحت عنوان „Ergänzenden unabhängigen Teilhabeberatung (EUTB)“ دریافت کنید. برای پیدا کردن نشانی مراکز مشاوره‌ی مربوطه این وبسایت را ببینید: teilhabeberatung.de
اگر مدرک تحصیلی یا شغلی دارید که در خارج از آلمان کسب کرده‌اید، میتوانید آن را ارزش‌یابی و تایید کنید. در این پروسه، مدرک شما با مدارک آلمانی مشابه معادل‌سازی خواهد شد. اگر تایید شود که مدرک تحصیلی شما، با مدرک آلمانی مشابه هم‌ارزش است، تاییدیه‌ای به شما داده خواهد شد و در نتیجه در بازار کار آلمان شانس بیشتری خواهید داشت.
تمام افرادی که مدرک تحصیلب یا شغلی از کشوری به غیر از آلمان دارند، میتوانند این برای انجام این ارزش‌یابی اقدام کنند. نوع اقامت یا ملیت شما هیچ نقش و تاثیری در این پروسه نخواهد داشت.
برای کسب اطلاعات بیشتر، به بخش «تایید مدارک تحصیلی خارجی در آلمان» مراجعه نمایید.
اگر پیش از این یک دوره‌ی آموزشی فنی‌حرفه‌ای انجام داده‌اید یا تجربه‌ی شغلی زیادی دارید ولی نتوانسته‌اید کار دلخواه خود را پیدا کنید، میتوانید یک دوره‌ی آموزشی تکمیلی (Fortbildung) انجام دهید. گذراندن این دوره شانس شما برای یافتن کار را بالا می‌برد. برای کسب معلومات بیشتر با اداره‌کار محل زندگی خود صحبت کنید. میتوانید از آنها تاییدیه‌ای دریافت کنید که اصطلاحا „Aktivierungs- und Vermittlungsgutschein“ نامیده میشود. با داشتن این تاییدیه میتوانید به طور رایگان و بدون پرداخت هزینه در یک دوره‌ی آموزشی تکمیلی شرکت کنید. معلومات بیشتر در این زمینه به زبان آلمانی:
برنامه‌ی Stark im Beruf“ به طور ویژه برای مادرانی است که به دنبال کار هستند. پیش‌شرط بهره بردن از این برنامه این است که خود شما یا والدین‌تان در آلمان مهاجر یا پناهنده باشید. در این وبسایت پروژه‌های نزدیک به محل زندگی خود را پیدا خواهید کرد: starkimberuf.de
بله، برای پناهندگان، پناهجویات و افرادی که دولدونگ دارند، برنامه‌های حمایتی ویژه‌ای تعریف شده است. برای مثال این برنامه‌ها:
- چشم‌اندازی برای پناهندگان جوان (PerjuF) :
این برنامه‌ی حمایتی برای پناهجویان، افراد داری دولدونگ و همینطور کسانی است که درخواست پناهندگی آنها پذیرفته شده و اجازه‌ی کار دارند. برای بهره بردن از این برنامه، باید کمتر از بیست و پنج سال داشته باشید. مدت زمان این برنامه بین چهار تا شش ماه است. در این دوره برای فراگیری زبان آلمانی، جستجوی کار و ارتباط با ادارات دولتی به شما کمک می شود. برای مثال، یاد می‌گیرید که چطور باید اوسبیلدونگ پیدا کنید و چطور باید درخواست شرکت در دوره‌ی اوسبیلدونگ را بنویسید. از اداره‌ی کار محل زندگی خود بخواهید یکی از موسسات برگزارکننده‌ی این دوره‌ها را به شما معرفی کنند. برای کسب معلومات بیشتر به این وبسایت مراجعه نمایید:
Website der Bundesagentur für Arbeit auf Deutsch.
- کمک برای شغل‌یابی در مشاغل صنعتی (BOF) :
این برنامه‌ی حمایتی بر مبنای برنامه‌ی PerjuF (که در بالا توضیح داده شده) طراحی شده. در این برنامه میتوانید با حداکثر سه واحد صنعتی آشنا شده و زبان آلمانی خود را نیز بهتر کنید. این دوره بین ۱۳ تا ۲۶ هفته طول میکشد و هدف از آن این است که در انتهای دوره یک اوسبیلدونگ پیدا کنید. از جاب سنتر یا Agentur für Arbeit خود بخواهید که به شما اجازه‌ی شرکت در این دوره را بدهند. کارمندان این ادارات موسسات برگزارکننده‌ی این دوره در اطراف محل زندگی شما را می‌شناسند. برای اطلاع از دیگر برنامه‌های مشابه، اینجا را بخوانید: der Broschüre [EMH1] این بروشور از طرف وزارت آموزش و تحقیقات تهیه شده است. برای کسب معلومات بیشتر در مورد کار و حرفه در مشاغل صنعتی، به وبسایت „Ausbildung im Fokus“ مراجعه نمایید:
ینکه شما امکان شرکت در یک دوره یا پروژه را داشته باشید، به خود آن برنامه برمی‌گردد. اما معمولا حداقل شرط برای استفاده از این برنامه‌ها این است که در آلمان اجازه‌ی کار داشته باشید. بهترین کار این است که مستقیما از موسسه‌ی برگزارکننده‌ی برنامه یا اداره‌ی کار (Jobcenter یا Arbeitsagentur) سوال کنید. یا به مراکز مشاوره رجوع نمایید. نشانی این مراکز را در اینجا می‌یابید:
. Adressen finden Sie im Abschnitt „Wo finde ich Beratung und Unterstützung?“.
در اکثر موارد برای شرکت در دورههای آموزشی یا پروژه‌های حمایتی نیازی به پرداخت پول نیست. اما ممکن است هزینه‌ی رفت‌وآمد و ملزومات دوره (مثلا کتاب‌های آموزشی) به عهده‌ی خود شما باشد. در ابتدای دوره در مورد هزینه‌های احتمالی سوال کنید.
اگر در مورد برنامه‌های حمایتی قید شده سوالی دارید، میتوانید از کارکنان Jugendmigrationsdienstes یا موسسات مشاوره برای بزرگسالان کمک بگیرید. این کمک‌ها به زبان‌های مختلفی ارایه میشود. برای پیدا کردن مراکز مشاوره در نزدیکی خود به jugendmigrationsdienste.de یا bamf.de مراجعه نمایید. یا از اداره‌ی کار محل زندکی خود سوال کنید. اینجا نشانی تمامی ادارات کار را پیدا میکنید:
Website der Bundesagentur für Arbeit
در اکثر موارد، افرادی که ملیت آلمانی ندارند، برای کار کردن در این کشور نیاز به مدرکی دارند که اصطلاحا «اجازه‌ی کار» (Arbeitsgenehmigung) نامیده میشود. در اینجا «اجازه‌ی کار برای پناهندگان» معلوماتی درمورد اینکه برای کسب اجازه‌ی کار چه باید بکنید و به چه مدارکی نیاز دارید، ارایه شده است.
کاریابی و درخواست کار
بازار کار و کاریابی در آلمان قوانین و مقررات متعددی دارد. برای دریافت یک شغل مناسب، شما باید در ابتدا مطمئن باشید که برخی از الزامات و شرایط کارکردن در آلمان را دارید. بسیاری از کارفرمایان کارکنان خود رابراساس مدارک تحصیلی و تجربی در همان رشته یا شغل انتخاب می کنند. اما در مواردی حتی بدون داشتن مدرک خاصی در همان مورد، هنوز هم شانس پیدا کردن یک شغل خوب را دارید.
در این صفحه معلوماتی میتوانید مراحل و شرایط مورد نیاز برای شروع اولین کار خود در آلمان، و بلند بردن شانس خود برای پیدا کردن کار رویایی خود را بخوانید.
اما در ابتدا باید متذکر شویم که قبل از اقدام برای جستجوی کار باید مطمئن باشید که:
- زبان کاری درتقریبا همه کار‌ها، آلمانی است و در بعضی موارد با تسلط به زبان انگلیسی هم میتوانید شروع بکار کنید. بنآ باید به زبان آلمانی مسلط باشید و اینکه چه مدرک زبانی باید داشته باشید، بستگی به نوع کار و کارفرما دارد. راه های مختلفی برای یادگیری ویا بهبود مهارت های زبان آلمانی وجود دارد که اطلاعات بیشتر را میتوانید در بخش «زبان آلمانی» بخوانید.
- قبل از اینکه دنبال کار بگردید، باید اجازه کار داشته باشید و بدانید که مجاز به کار کردن در آلمان هستید یا خیر. برای معلومات بیشتر دراین باره به فصل مجوز کار مراجعه کنید.
ویزای آلمان برای یافتن اوسبیلدونگ و موقعیت تحصیلی در دانشگاه
اگر در آلمان اوسبیلدونگ یا تحصیلات دانشگاهی خود را به اتمام برسانید، موقعیت‌های زیادی خواهید داشت. اما پیدا کردن اوسبیلدونگ یا گرفتن پذیرش دانشگاه از خارج از آلمان همیشه کار ساده‌ای نیست. برای این کار، مطابق با پاراگراف ۱۷ قانون اقامت، امکان گرفتن ویزای جستجوی اوسبیلدونگ یا موقعیت تحصیلی وجود دارد. برای این کار باید ویزای مربوطه را بگیرید تا بتوانید مطابق قانون فوق‌الذکر اقامت دریافت کرده و داخل خاک آلمان به دنبال یافتن اوسبیلدونگ باشید. در این بخش اطلاعاتی در مورد شرایط درخواست ویزا و اجازه‌ی اقامت برای یافتن اوسبیلدونگ یا موقعیت تحصیلی دانشگاهی را در اختیار شما قرار داده‌ایم.
اینجا همه اطلاعات در مورد شرایط و مدارکی که جهت درخواست اقامت آلمان به دلیل جستجوی آوسبلدونگ و یافتن دانشگاه دارید را برای شما گرد هم آورده ایم.
تغییرات قانونی در پاراگراف ۱۷ قانون اقامت از ابتدای ماه مارس ۲۰۲۴:
- هنگام درخواست اقامت نباید حداکثر بیشتر از ۳۵ سال سن داشته باشید.
- مدرک زبان مورد نیز به جای B2 از این پس B1 خواهد بود.
- مدت زمان اقامت قبل از یافتن آوسبیلدونگ یا موقعیت تحصیلی از ۶ ماه به ۹ ماه افزایش خواهد یافت.
- میتوانید شغل نیمه‌وقت به مدت ۲۰ ساعت در هفته داشته باشید یا به طور آزمایشی به مدت نهایتا ۲ هفته در جایی مشغول به کار شوید.
- تغییر اقامت، بدون نیاز به درخواست مجدد ویزا امکان‌پذیر خواهد بود. یعین اگر آوسبیلدونگ یا دوره‌ی دانشگاهی شما تمام شود میتوانید اقامت خود را به به اقامت کار تمدید کنید. مثلا اگر در این مدت شغل تخصصی دیگری پیدا کنید (اقامت مطابق با پاراگراف 16a، 16b، ماده‌ی ۲ پاراگراف 19c، و پاراگراف 18a و 18b قانون اقامت)
یادگیری زبان آلمانی
برای یادگیری زبان آلمانی و بهبود مهارت شما راه های مختلفی وجود دارد، حتی اگر اجازه اشتراک در کلاس‌های زبان آلمانی برای ادغام Integrationskurs و یا آموزش حرفه ای زبان Berufssprachkurs را نداشته باشید. در این صفحه اطلاعاتی در مورد اینکه چه امکاناتی برای یادگیری زبان آلمانی بصورت رایگان و یا هم با هزینه ای مناسب در آلمان موجود است، توضیح داده‌ایم.
آسبیلدونگ های دوگانه (duale Ausbildung)
برای داشتن شغل و موقعیت شغلی خوب در آلمان، تنها رفتن به دانشگاه شرط نیست. شما میتوانید با گذراندان دوره های مختلف آسبیلدونگ (آموزش‌های فنی حرفه‌ای) شغل مناسب و دلخواه خود را داشته باشید. هر دوره آموزشی تحصیلی در این رشته ها نظر به نوعیت و رشته های متفاوت بین یک تا سه سال طول میکشد. دوره های تحصیلی آسبیلدونگ معمولا یا فقط در یک مدرسه یا دانشگاه یا کالج به پیش برده میشود که به آنها آوسبیلدونگ های مدرسه‌ی (Schulische Ausbildung) میگویند و یا هم به دو بخش عملی و نظری تقسیم شده اند. بخش درسی و یا نظری در یک مدرسه یا دانشگاه یا کالج به پیش برده میشود و بخش عملی بسته به رشته تحصیلی، معمولا در شرکت‌ها و یا کارخانه و بیمارستان اجرا میشود و به آنها آوسبیلدونگ های دوگانه (Duale Ausbildung) میگویند. بعد از ختم دوره شما به عنوان شخص متخصص در همان رشته وارد بازار کار میشوید و براحتی میتوانید آینده شغلی خود را رغم بزنید. در این بخش در مورد آوسبیلدونگ های دوگانه (Duale Ausbildung) توضیح میدهیم.
آسبیلدونگ مدرسه‌ای (schulische Ausbildung)
برای داشتن شغل و موقعیت شغلی خوب در آلمان، تنها رفتن به دانشگاه شرط نیست. شما میتوانید با گذراندان دوره های مختلف آسبیلدونگ (آموزش‌های فنی حرفه‌ای) شغل مناسب و دلخواه خود را داشته باشید. هر دوره آموزشی تحصیلی در این رشته ها نظر به نوعیت و رشته های متفاوت بین یک تا سه سال طول میکشد. دوره های تحصیلی آسبیلدونگ معمولا یا فقط در یک مدرسه یا دانشگاه یا کالج به پیش برده میشود که به آنها آوسبیلدونگ های مدرسه‌ی (Schulische Ausbildung) میگویند و یا هم به دو بخش عملی و نظری تقسیم شده اند. بخش درسی و یا نظری در یک مدرسه یا دانشگاه یا کالج به پیش برده میشود و بخش عملی بسته به رشته تحصیلی، معمولا در شرکت‌ها و یا کارخانه و بیمارستان اجرا میشود و به آنها آوسبیلدونگ های دوگانه (Duale Ausbildung) میگویند. بعد از ختم دوره شما به عنوان شخص متخصص در همان رشته وارد بازار کار میشوید و براحتی میتوانید آینده شغلی خود را رغم بزنید. در این بخش در مورد آوسبیلدونگ های مدرسه‌ی (Schulische Ausbildung) توضیح میدهیم.
کارآموزی (پرکتیکم) در آلمان
با سپری کردن دورههای کارآموزی (پرکتیکم)، می توانید تجربه کاری کسب کنید وشانس یافتن فرصت های شغلی خوب را به میزان قابل توجهی افزایش دهید. در بسیاری از مدرسه ها (آموزشگاه های زبان آلمانی) و دانشگاه ها، دانشجویان باید برای کامل کردن دروان تحصیل، دوره های کارآموزی کوتاه و یا بلند مدت را بصورت اجباری سپری کنند. در بیشتر موارد هم افراد برای یادگیری و یا بروز رسانی حرفه خود بصورت داوطلبانه در دوره های کار آموزی متعددی اشتراک میکنند. در این صفحه در مورد حقوق شما به عنوان یک کارآموز (پرکتیکنت)، مزایای انجام کارآموزی و مسائلی که قبل از شروع پرکتیکم باید در نظر بگیرید، توضیح داده ایم.
چه کسی من را در یافتن آوسبیلدونگ کمک میکند؟
پیدا کردن یک آوسبیلدونگ مناسب معمولا برای افرادی که مدتی کوتاهی در آلمان هستند و زبان آلمانی را کامل نمیدانند آسان نیست. کارآموزان اغلب باید از شرایط مختلف مانند دانش کافی زبان آلمانی، مدرک مدرسه و تجربه کاری قبلی در زمینه ای که میخواهند آوسبیلدونگ کنند برخوردار باشند. علاوه بر این، در پروسه انتخاب هنگام تقاضا و مصاحبه شغلی با سایر متقاضیان مقایسه میشوند. اگر فکر میکنید نمیتوانید با سایر متقاضیان رقابت کنید، ورود به این دوره ها آسان نخواهد بود.
از آنجایی که بسیاری از پناهندگان اغلب به دنبال یافتن آوسبیلدونگ هستند، سازمان ها و إدارات مختلفی در آلمان بوجود آمده اند تا پناهجویان را کمک و راهنمایی کنند و با ارائه أنواع حمایت ها دسترسی آنها را به موقعیت های آموزشی تسهیل کنند. پناهجویان میتوانند با سهم گرفتن در این برنامه ها و استفاده از راهنمایی های این سازمان ها براحتی راه شان را بیایند و تصمیم بگیرند در چه رشته‌ی و چه بخش های میتوانند آوسبیلدونگ کنند.
موسسه خدمات مشاوره برای مهاجران جوان، برای افرادی که زیر ۲۷ سال سن داشته باشند و والدین آنها به زبان‌های مختلف مشاوره میدهد.
موسسه (Netzwerk IQ) در مورد تایید مدارک تحصیلی خارجی و راه اندازی شرکت خصوصی مشاوره میدهد.
موسسه (Faire Integration) در مورد شرایط کار و حقوق کارگران مشاوره میدهد.