Almanya’da çalışmaya başlamadan önce çalışma izni almanız gerekir. Size çalışma izni verilip verilmeyeceği oturum izninize bağlıdır. Bu bölümde sizin için hangi kuralların geçerli olduğunu öğrenebilirsiniz.
Eğer Almanya’ya sığınmacı olarak gelmediyseniz, “Göç” temalı kategori sayfamızda çalışma izinleri konusunda ihtiyacınız olan bilgilere ulaşabilirsiniz.
Eğer "Aufenthaltsgestattung" aldıysanız, örn. varış belgesine("Ankunftsnachweis") sahipseniz, işgücü piyasasına erişiminiz sınırlı olacaktır. İlke olarak serbest meslek sahibi olarak çalışmanıza izin verilmez ve bir çalışan olarak çalışabilmek için öncelikle çalışma izni almak için Yabancılar Dairesine ("Ausländerbehörde") başvurmanız gerekir.
Sığınmacılar, 3 aydır Almanya'da ikamet ediyorlarsa ve artık ilk kabul merkezinde yaşamaları gerekmiyorsa çalışma izni alabilirler. Halen bir ilk kabul merkezinde yaşamaya devam etmeniz gerekiyorsa ve reşit olmayan çocuklarınız varsa 6 ay sonra çalışma izni alabilirsiniz. Eğer reşit olmayan çocuğunuz yoksa ve hâlâ bir ilk kabul merkezinde yaşıyorsanız, 9 ay sonra çalışma izni alabilirsiniz.
İltica başvurusundan başka bir AB ülkesi sorumlu olduğu için (Dublin Prosedürü) veya güvenli bir menşe ülkesinden gelinmesi durumunda ve 31 Ağustos 2015'ten sonra sunulduğu için iltica başvuruları reddedilenler çalışma izni alamazlar. Güvenli menşe ülkeler hakkında daha fazla bilgi almak için "Güvenli Ülkeler" bölümümüze bakabilirsiniz.
Önemli: Çalışma izniniz sadece belirli bir iş için geçerli olacaktır. Gelecekteki işvereninizin teklif edilen pozisyonu tanımlamak için bir form doldurmalı ve siz de çalışma izni için başvuruda bulunmanız gereken "Antrag auf Erlaubnis einer Beschäftigung" yani çalışma izni başvurusu formunu doldurmalısınız. Her iki form doldurulup teslim edildikten sonra, Yabancılar Dairesi en fazla iki hafta içinde size bir yanıt vermekle yükümlüdür. Herhangi bir cevap almadığınız takdirde, bir danışma merkezine başvurabilirsiniz. Ayrıca, idari mahkemeye acil durum başvurusunda da bulunabilirsiniz. Proasyl.de web sitesinden bölgenizdeki danışma merkezlerine ulaşabilirsiniz.
Eğer Duldung’a sahipseniz, işgücü piyasasına erişiminiz sınırlı olacaktır. İlke olarak serbest meslek sahibi olarak çalışmanıza izin verilmez ve bir çalışan olarak çalışabilmek için öncelikle çalışma izni almak için Yabancılar Dairesine ("Ausländerbehörde") başvurmanız gerekir.
Duldung sahibi kişiler, 3 aydır Almanya'da ikamet ediyorlarsa ve artık bir ilk kabul merkezinde yaşamalarına gerek yoksa çalışma izni alabilirler. Eğer bir ilk kabul merkezinde oturmanız gerekiyorsa, 6 ay sonra çalışma izni alabilirsiniz.
Yetkililerle yapmayarak veya onlara yanlış bilgi vererek sınır dışı edilmenizi engellediyseniz veya güvenli bir menşe ülkeden geliyorsanız ve iltica başvurunuzu 31 Ağustos 2015'ten sonra yaptığınız için reddedildiyseniz çalışma izni alamazsınız. Güvenli menşe ülkeler hakkında daha fazla bilgi almak için "Güvenli Ülkeler" bölümümüze bakabilirsiniz.
Önemli: Çalışma izniniz sadece belirli bir iş için geçerli olacaktır. Çalışma izniniz sadece belirli bir iş için geçerli olacaktır. Gelecekteki işvereninizin teklif edilen pozisyonu tanımlamak için bir form doldurmalı ve siz de çalışma izni için başvuruda bulunmanız gereken "Antrag auf Erlaubnis einer Beschäftigung" yani çalışma izni başvurusu formunu doldurmalısınız. Her iki form doldurulup teslim edildikten sonra, Yabancılar Dairesi en fazla iki hafta içinde size bir yanıt vermekle yükümlüdür. Herhangi bir cevap almadığınız takdirde, bir danışma merkezine başvurabilirsiniz. Ayrıca, idari mahkemeye acil durum başvurusunda da bulunabilirsiniz. Proasyl.de web sitesinden bölgenizdeki danışma merkezlerine ulaşabilirsiniz.
İltica başvurunuz kabul edildiyse, örneğin mülteci, iltica hakkı veya geçici koruma hakkı kazanmış biri olarak tanındıysanız, herhangi bir kısıtlama olmaksızın bir çalışan veya serbest meslek sahibi olarak çalışabilirsiniz. Bu, iş piyasasında bir Alman vatandaşı ile aynı haklara sahip olduğunuz anlamına gelir.
İltica başvurunuz reddedildiyse, ancak şahsınıza sınır dışı edilmeye ilişkin ulusal yasak getirildiyse ve buna dayalı bir oturum izni almışsanız, çalışma izni alıp alamayacağınıza Yabancılar Dairesi karar verecektir. Almanya'da çalışma izniniz olup olmadığını görmek için oturum izninizi veya size verilen diğer ek belgeleri kontrol edin.
Eskiden, aynı pozisyona bir Alman ya da AB vatandaşı başvurmadığı sürece, iltica prosedüründeki ve “Duldung” sahibi olan kişilere ve çalışma izni verileceğine dair bir kural vardı. Buna "Vorrangsprüfung"" yani öncelik kontrolü deniliyordu, ancak bu kural artık geçerli değildir.
Duldung sahipleri için Oturum Hakkı Fırsatı (Chancen-Aufenthaltsrecht)
"Chancen-Aufenthaltsrecht" olarak bilinen ve kabaca Oturum Hakkı Fırsatları olarak çevirebileceğimiz yeni yasa (§104c İkamet Yasası) 31 Aralık 2022 tarihinde yürürlüğe girmiştir. Chancen-Aufenthaltsrecht 18 ay süreyle verilen bir oturum iznidir. Bu oturum iznine yalnızca halihazırda bir Duldung'unuz veya Duldung Light olarak bilinen bir izniniz varsa başvurabilirsiniz. Bu yeni yasa, Almanya'da beş yıldır Duldung veya Aufenthaltsgesstattung (Geçici İkamet İzni) sahibi olarak bulunan, herhangi bir suç işlememiş ve Alman anayasasına bağlı olan kişiler için geçerlidir. Bu 18 ay boyunca, özellikle AufenthG §§ 25a ve 25b uyarınca, süresi oturum hakkı için gerekli koşulları yerine getirmek için çaba göstermeniz gerekir. Bu koşulları yerine getirmediğiniz takdirde, eski statünüze geri dönersiniz.
Önemli
Almanya'da Duldung’a sahipseniz, İkamet Yasası §25a veya §25b uyarınca bu oturum izninin de sizin için bir seçenek olup olamayacağı konusunda danışmanlık almanız iyi olacaktır. Bu tür bir oturum hakkını elde edebilmek için belirli şartları yerine getirmeniz gerekmektedir. Bunların neler olduğunu "Duldung Sahipleri için Kalma Hakkı" bölümümüzde bulabilirsiniz.
İş Arama ve İş Başvurusu
Almanya'daki işgücü piyasasında çok sayıda kural ve yasa bulunmaktadır. Ayrıca, iş bulmak için yerine getirmeniz gereken bazı şartlar vardır. Birçok işveren, çalışanlarını aldıkları eğitim, diploma ve sertifikalara göre seçerler. Ancak ilgili sertifikalara sahip olmasanız bile, hâlâ bir iş bulma şansınız vardır.
Burada Almanya’daki ilk işinize başlamak için geçmeniz gereken adımları ve hayalinizdeki işe ulaşmanızı sağlayacak şansınızı arttırmanın yollarını öğreneceksiniz.
İş ararken önceden göz önünde bulundurmanız gereken iki temel nokta aşağıdaki gibidir:
- Almanya'daki çoğu şirkette iletişim dili Almancadır. Bazı durumlarda, İngilizce de konuşulur, ancak çoğu iş için, Almanca iletişim kurmanız gerekir. Almanca öğrenmek veya dildeki yetkinliğinizi geliştirmek için birçok farklı yol var. "Dil" kategorisi altında bu konuda daha fazla bilgiye ulaşabilirsiniz.
- Almanya’da çalışmaya başlamak için ilk önce çalışma iznine ihtiyacınız vardır. Göçmenler için çalışma izni doğrudan oturum izni ile bağlantılıdır. Bununla ilgili daha fazla bilgi için "Almanya’ya Göç" bölümümüze bakabilirsiniz. İltica etmek için ülkenizi terk etmek zorunda kaldıysanız, çalışma izniniz mevcut durumunuza bağlıdır. Bununla ilgili daha fazla bilgi için "Mülteciler İçin Çalışma İzni" bölümümüze bakabilirsiniz.
Almanya'da Denklik Almak
Almanya dışında eğitim veren bir okuldan aldığınız diplomanız veya mesleki niteliklerinizi gösteren bir dereceniz varsa, bu belgelerin Almanya'da denkliğini alabilirsiniz. Mesleki yeterliliklere kıyasla, üniversite ve okul yeterliliklerin denkliğini almak daha rahattır. Bunu Anabin üzerinden kontrol edebilirsiniz. Bu konuda daha fazla bilgi için "Yeterliliğimin denkliği olup olmadığını nasıl öğrenebilirim?" başlığı altına bakabilirsiniz. Bu süreçte, aldığınız diploma veya derece benzer bir Alman derecesi ile karşılaştırılır. Dereceniz eşdeğer olarak kabul edilirse, ilgili bir bildirim alırsınız. Alacağınız denklik Almanya iş piyasasında size daha iyi şanslar sunar.
Başka ülkelerden diploma ve başka türlü bir derecesi olan herkesin Almanya’da denklik alma süreci hakkı vardır. Denklik almanızla ne vatandaşlık ne oturum durumunuzun bir ilgisi yoktur. Lütfen unutmayın: Almanya dışında bulunan kişiler, Almanya'da eğitim almak veya çalışmak istediklerini kanıtlamak için bazen uygun belgeler (örneğin eğitim yeri, iş teklifi) sunmak zorundadır. Sonrasında, mesleki niteliklerin Almanya'da denkliği alınabilir.
*Bu bilgi sayfası IQ Network NRW'nin desteği ile güncellenmiştir.
Profesyonel belgelerimin denkliğini Almanya'da nasıl alabilirim?
Netzwerk IQ eğitim belgelerinize ve diplomalarınıza denklik almanız konusunda size yardımcı olabilir.
Science4refugees, dünyanın her yerinden akademik mültecilere araştırmalarına devam etmeleri için yardımcı oluyor.