په جرمني کې د ماشومانو اداره يا يوګندامت ډېرې دندې لري او کابو هره کورنۍ لږ تر لږه په ژوند کې يو ځل له دې ادارې سره په اړيکه کې کيږي. دا ادره يوازې د ځورول شوو او هغو ماشومانو ساتنه او پالنه نه کوي چې پاملرنه نه ورته کيږي؛ بلکې له کورنيو سره د ماشومانو او نويو ځوانانو په ساتلو او پاللو کې مرسته هم کوي. که له خپلو ماشومانو سره ستونزه لرئ؛ کولای شئ هر وخت د دې ادارې له مامورينو سره اړيکه ونيسئ. همدا شان که ماشومان د خپلې کورنۍ له غړيو سره ستونزه ولري؛ کولای شي له دې ادارې سره مشوره وکړي او د خپلو ستونزو په اړه خبر ورکړي.
مهم: د ماشومانو اداره په جرمني کې د ټولو کورنيو مسؤوليت لري. دا خبره په تابعيت او د استوګنې د اجازې له ډول سره اړه نه لري.
يوګندامت په يوه اداري سيمه، ښار يا ټولنه کې د ماشومانو، نويو ځوانانو او کورنيو لپاره د ځانګړې پاملرنې مسؤوليت لري. په ځينو سيمو کې يوګندامت د (Fachbereich Jugend)، (Fachbereich Familie) يا (Amt für Kinder, Jugend und Familie) په نومونو هم ياديږي.
يوګندامت له ميندو او پلرونو او د ماشومانو له نورو پالونکو سره د ماشومانو د پالنې او مشورو په برخه کې مرسته کوي. له دې پرته يوګندامت د کورنيو لپاره د يوه خوندي او ښه چاپېريال رامنځته کېدلو ته هم پاملرنه کوي. په دې مانا چې دوی ماشومانو ته د رخصتيو د ځانګړو کارتونو (Ferienpass) او يا د لوبغالو چمتو کولو په شان د نورو فعاليتونو په برابرولو کې هم مرسته کوي.
د يوګندامت بله مهمه دنده په بېړنيو حالاتو کې د ماشومانو ژغورل دي. که له کوم ماشوم سره بد چلند وشي او يا پاملرنه ورته ونه شي؛ د دې ادارې کارکوونکي به يې په اړه لازم ګامونه پورته کړي. په جرمني کې د ماشومانو د وهلو او يا له هغوی سره د بد چلند اجازه نشته.
د ماشومانو اداره همدا شان د هغو ماشومانو د ساتنې مسؤوليت هم لري چې مېندې او پلرونه ونه لري او يا يې ونه شي ساتلای.
يوګندامت له ميندو او پلرونو او د ماشومانو له نورو پالونکو سره د ماشومانو د پالنې او مشورو په برخه کې مرسته کوي. له دې پرته يوګندامت د کورنيو لپاره د يوه خوندي او ښه چاپېريال رامنځته کېدلو ته هم پاملرنه کوي. په دې مانا چې دوی ماشومانو ته د رخصتيو د ځانګړو کارتونو (Ferienpass) او يا د لوبغالو چمتو کولو په شان د نورو فعاليتونو په برابرولو کې هم مرسته کوي.
د يوګندامت بله مهمه دنده په بېړنيو حالاتو کې د ماشومانو ژغورل دي. که له کوم ماشوم سره بد چلند وشي او يا پاملرنه ورته ونه شي؛ د دې ادارې کارکوونکي به يې په اړه لازم ګامونه پورته کړي. په جرمني کې د ماشومانو د وهلو او يا له هغوی سره د بد چلند اجازه نشته.
د ماشومانو اداره همدا شان د هغو ماشومانو د ساتنې مسؤوليت هم لري چې مېندې او پلرونه ونه لري او يا يې ونه شي ساتلای.
د ماشومانو اداره څه ډول زما مرسته کولای شي؟
يوګندامت د ميندو او پلرونو او همدا شان د نويو ځوانانو لپاره د مرستو ډېر وړانديزونه لري چې ځينې يې په لاندې ډول دي:
- د وړو ماشومانو ميندو او پلرونو ته مرسته او مشوره. دې مرستې ته (Frühe Hilfen) وايي.
- د ماشومانو په اړه د مشورتي مرکز د موندلو لپاره مرسته. په دې اړه نور مالومات زموږ په بل څپرکي (کيتا) کې هم لوستلای شئ.
- د هغو نويو ځوانانو ملاتړ چې جرم يې ترسره کړی وي.
- د هغو ميندو او پلرونو ملاتړ چې د ماشومانو د ساتنې او پالنې لپاره مرستې ته اړتيا لري. دا ملاتړ ښايي د ماشومانو د پالنې د مشورې او يا د ميندو او پلرونو لپاره د کورس (Elternkurs) په بڼه وي. د دې تر څنګ ښايي دوی ته په ورځني ژوند کې يو ځانګړی کورنی مرستندوی يا مرستندويه (Familienhelfer*in) وګمارل شي. دې ډول ملاتړ ته (Hilfen zur Erziehung) وايي.
- هغو ميندو او پلرونو ته مشوره چې غواړي يو له بله بېل شي.
- د ماشومانو د سرپرستۍ او يا پالنې په اړه جوړجاړی.
- له ناواده شوو ميندو سره د ماشوم د پلرولۍ د ثابتونو او د ماشوم لپاره د خرڅ اخستلو په اړه مرسته.
- د هغو يوازې ميندو يا پلرونو مالي ملاتړ چې بله جوړه يې د خرڅ ورکولو توان ونه لري. دې ډول مرستې ته (Unterhaltsvorschuss) وايي.
که غواړئ مرسته او مشوره ترلاسه کړئ؛ کولای شئ په مخامخ ډول له يوګندامت سره اړيکه ونيسئ. په خپله شاوخوا کې د يوګندامت د يوې څانګې پته او د اړيکو شمېره پر (jugendaemter.de) موندلای شئ.
که يوګندامت له يوه ماشوم سره د بد چلند او يا بېپروايۍ څخه خبر شي؛ يو کارکوونکی به يې د ماشوم له کورنۍ او ښايي له ګاونډيانو، ښوونکو يا پالونکو سره په دې اړه خبرې وکړي. که په دې لړ کې دوی ته په ډاګه شي چې ماشوم په خطر کې دی او بل حل نشته؛ ماشوم به له کورنۍ څخه واخلي او د پالنې چارې به يې خپله پر غاړه واخلي. دې کار ته (Inobhutnahme) وايي او يوګندامت يې د ترسره کولو لپاره له کورنۍ محکمې څخه يو قضايي حکم ته اړتيا لري. په ځانګړو او استثنايي حالتونو کې دا حکم وروسته هم اخستل کېدای شي.
ماشوم له کورنۍ څخه تر اخستلو وروسته يوې بلې کورنۍ ته سپارل کيږي او يا د ماشومانو د پالنې په يوه ساتنځای کې ساتل کيږي. که په کورنۍ کې شرايط بېرته سم شي؛ ماشوم بېرته ورسپارل کيږي.
د يوګندامت د کارکوونکو موخه له کورنيو سره مرسته کول دي. که دا کارکوونکي وغواړي ستاسې له کوره ليدنه وکړي او يا په دروازه کې له پخواني ترمين پرته ولاړ وي؛ اجازه ورکړئ چې د ننه درشي. که کور مو ګډوډ وي؛ اندېښنه مه کوئ. د دوی لپاره يوازې دا مهمه ده چې ماشوم مو ښه وي. د ماشوم وړل تر ټولو وروستۍ ګام دی. له هغه وړاندې به يوګندامت کوښښ وکړي چې تاسې ته مشوره درکړي او مرسته درسره وکړي. دا مرسته خامخا ومنئ او له دوی سره همکاري وکړئ.
که ماشوم له تاسې واخستل شي؛ دا پرېکړه کورنۍ محکمې کړې ده. په داسې حالاتو کې د کورنيو حقونو له يوه وکيل سره مشوره وکړئ. په خپل شاوخوا کې يو وکيل پر (anwaltauskunft.de) وېبسایټ موندلای شئ.
ته کولای شې يوګندامت ته ولاړ شې او يا يې نږدې څانګې ته ټليفون وکړې څو له کارکوونکو سره يې خبرې وکړې. په خپله شاوخوا کې د يوګندامت د يوې څانګې پته او د اړيکو شمېره پر (jugendaemter.de) موندلای شئ. همدا شان له خپل ښوونکي/ښوونکې او يا نورو هغو لويانو سره خبرې وکړئ چې باور پرې لرئ. دوی بيا کولای شي ستاسې سره مرسته وکړي او له يوګندامت سره خبرې وکړي.
د دې تر څنګ د (Nummer gegen Kummer) ادارې له کارکوونکو سره هم په (116111) شمېره له دوشنبې تر شنبې هره ورځ د ماسپښين له ۲ بجو بيا د ماښام تر ۸ بجو وړيا اړيکه ونيسئ. له دوی سره د (nummergegenkummer.de) وېبسایټ له لارې په ليکې بڼه هم اړيکه نيولای شئ.
هر څوک کولای شي په خپله سيمه کې د يوګندامت له اړونده څانګې سره اړيکه ونيسي. ماشومان او نوي ځوانان هم کولای شي دې څانګو ته ورشي او د مرستې غوښتنه وکړي. د دې څانګو د ټليفون شمېرې او پتې په (jugendaemter.de) وېبسایټ موندلای شئ. تاسې کولای شئ د ځان له ورپېژندلو پرته هم د يو څه راپور ورکړئ.
د دې تر څنګ کولای شئ د برلين د ماشومانو ساتنې بېړني خدمتونو (Berliner Notdienst Kinderschutz) ته هم ټليفون وکړئ. د دې ادارې کارکوونکي په عربي، ترکي، روسي او جرمني ژبو خبرې کوي. دوی ته هر وخت په (۰۳۰۶۱۰۰۶۶) شمېره زنګ وهلای شئ.
د ماشومانو له ادارې څخه د مرستې په ترلاسه کولو کې مه وېرېږئ. د ستونزې رامنځته کېدو پر مهال چې هر څومره ژر کولای شئ مرسته وغواړئ.
په جرمني کې د ماشومانو پالنه
ميندې او پلرونه يوازې د ماشومانو د لويولو دنده نه لري، بلکې د هغوی د روزنې او پالنې دنده هم پر غاړه لري. دا چې خپل اولادونه څه ډول روزئ، ټاکنه ستاسې په لاس کې ده. په ډېرو کورنيو کې له ماشومانو او ځوانانو سره جنجالونه او دعوې د ورځني ژوند برخه وي. په ورځني ژوند، وړکتون او ښوونځيو کې د ماشومانو غوښتنې زياتې وي او دوی ډېر وخت له فشار او سټرېس سره مخ کيږي.
آیا ماشوم مو ټوله شپه ژاړي؟ ماشوم مو ملګري نه شي موندلای؟ نوي ځوان شوي بچيان نور ستاسې خبرو ته غوږ نه ږدي او د شپې ډېر ناوخته کور ته راځي؟ ماشوم مو ډېر وخت شخړې کوي او په خپله کوټه کې يوازې پاته کيږي؟ ماشوم مو ټول وخت له کمپيوټر او موبایل سره تېروي؟ ماشوم مو په ښوونځي کې او يا له پوليسو سره جنجال کړی دی؟...اندېښنه مه کوئ. تاسې له خپلو ستونزو سره یوازې نه ياست. په جرمني کې د مشورتي ادارو او مرستندويو بنسټونو يوه پراخه شبکه د ماشومانو په روزنه او پالنه کې له والدينو سره مرسته کوي.
مهم: په جرمني کې څوک د ماشومانو د وهلو او رټلو اجازه نه لري. د مدني قانون د ۱۶۳۱ بند له مخې ماشومانو ته بدني يا روحي سزا او شکنجه ورکول منعه دي. په دې بنديز کې د بېلګې په شان په څپېړه وهل، نتل، بندي کول، له وېښتو کشول، پوستکی چيچل، غاښ لګول، تهديدول او دې ته ورته نورې ناوړه کارونه شامل دي. که يوګندامت د وړکتون، ګاونډيانو يا ښوونځي له لارې په دې کړنو خبر شي، قانوني ګامونه به واخلي او په دې اړه به پلټنې وکړي. په دې اړه نور مالومات زموږ په بل څپرکي (د ځوانانو او ماشومانو اداره يا يوګندامت) کې لوستلای شئ.
د ماشومانو او نویو ځوانانو خونديتوب
په جرمني کې تر ۱۴ کالونو عمر لرونکو کسانو ته ماشومان (Kinder) او له ۱۴ تر ۱۸ کالونو د عمر لرونکو کسانو ته نوي ځوانان (Jugendliche) ويل کيږي او د خونديتوب لپاره يې ځانګړي تدابير په پام کې نيول کيږي. د بېلګې په توګه، له الکولو او نشهيي توکو څخه د دوی لرې ساتل او يا هم بارونو او کلبونو ته له تللو څخه د دوی راګرځول يادولای شو. د دې تر څنګ د ويډيوګانو کتلو او ګېمونو کارولو پر وړاندې هم ځينې محدوديتونه شته. د دې ډول تدابيرو په اړه بشپړ مالومات د ماشومانو او نويو ځوانانو د خونديتوب قانون لري او پر (Jugendschutzgesetz) يې موندلای شئ.
په جرمني کې وړکتون – کيتا يا کينډرګاټن
په جرمني کې وړکتونونو يا کيتا ته د ماشومانو لېږل جبري نه دي. البته ماشومان کولای شي کيتا يا وړکتون ته له تګ سره هلته ملګري ومومي، لوبې وکړي او زدهکړه وکړي. همدا شان دوی هلته جرمني ژبه او نور اساسي مهارتونه زده کولای شي. د دې تر څنګ به ماشومان د ښوونځيو لپاره هم تيار شي. په دې ډول، وړکتون ته د ماشومانو له لېږلو سره تاسې توانېږئ چې په خپل انټګراڅيون کورس، لوړو زدهکړو يا اوسبیلډونګ تمرکز وکړئ.
په جرمني کې د ښوونځيو سيستم
د جرمني په ټولو فدرالي ايالتونو کې د ښوونځيو سيستم يو له بل سره توپير لري. له دې سره سره د جبري زدکړو سيستم په هر چا پلی کيږي او د درجو سيستم يو شان دی. د هر ايالت د ښوونځي د فراغت سندونه په ټول جرمني کې منل کيږي. دلته د جرمني د ښوونځيو د سيستم، شخصي تدريس او په ښوونځيو کې د ځورونې (Mobbing) په اړه مالومات ترلاسه کولای شئ.
د ميندو او پلرونو بېړنۍ شمېرې ته وړيا او په ناپېژانده توګه زنګ وهلای او په ګڼو ژبو مشوره ترلاسه کولای شئ.
دلته د ځوانانو چارو ادارې د خدمتونو په اړه په څو ژبو ډېر مالومات موندلای شئ.
آيا په ښوونځي کې يا د خپل پلار او مور له لوري ځورول کېږئ؟ ۱۱۶۱۱ شمېرې ته په ناپېژانده ډول او وړيا ټليفون وکړئ.
دلته خپل پوستي کوډ ورکړئ څو د خپلو ماشومانو لپاره د ځوانانو چارو مسؤوله اداره ومومئ.