انواع مختلفی از دانشگاهها و مراکز تحصیلات عالی در آلمان وجود دارد که می‌توان از میان آنها انتخاب کرد؛ از جمله صدها دانشگاه، کالج، مدارس حرفه‌ای و آموزگاه‌های علوم کاربردی، کالج‌های موسیقی و هنر و بسیاری موسسات آموزشی دیگر. این موسسات آموزشی عالی در آلمان تحت عنوان کلی «Hochschule» شناخته می‌شوند. بعضی از این موسسات دولتی هستند و بعضی دیگر از آنها توسط بخش خصوصی اداره می‌شوند. در موسسات آموزشی خصوصی معمولا پرداخت شهریه تحصیلی الزامی است. پیدا کردن یک دانشگاه یا موسسه آموزشی ایده‌آل کار آسانی نیست، اما با مطالعه این صفحه شما میتوانید معلومات خود در مورد أنواع مختلف موسسات آموزش عالی در آلمان را افزایش بدهید تا بهتر بتوانید انتخاب کنید. در بخش دوم همین فصل نیز معلوماتی در مورد مقاطع مختلف تحصیلی که میتوانید در آن وارد شوید کسب خواهید کرد. برای معلومات بیشتر در مورد دانشگاه‌های ایران میتوانید دو فصل «کمک‌های مالی برای دانشجویان در آلمان» و «ثبت نام به دانشگاه های آلمان» را مطالعه کنید.
دانشگاهها موسسات علمی-آموزشی هستند که بیشتر بر آموزش نظری و تئوریک تمرکز دارند. آموزش در دانشگاهها، بر خلاف موسسات آموزشی حرفه‌ای (Berufsakademien) و دانشگاه‌های علوم کاربردی (Fachhochschule) جنبه عملی چندانی ندارد. در دانشگاه شما میتوانید رشته مورد علاقه خود را برای تحصیل انتخاب کنید: معمولا در همه دانشگاهها گروه‌های آموزشی مثل زبان‌ها و مطالعات فرهنگ، حقوق، علوم طبیعی، پزشکی، کشاورزی و جنگلداری، اقتصاد، علوم اجتماعی، علوم تغذیه و مهندسی وجود دارد. گروه آموزشی زبان‌ها و مطالعات فرهنگ را تنها در دانشگاه می‌توان پیدا کرد- یعنی رشته‌های مربوط به این گروه آموزشی در أنواع دیگر موسسات آموزش عالی ارايه نمی‌شود و شما برای تحصیل این رشته‌ها حتما باید به دانشگاه بروید. دانشجویانِ دانشگاه معمولا در کنار رشته اصلی خود می‌توانند یک رشته دومی را نیز به عنوان رشته فرعی انتخاب کنند. فعالیت‌های روزمره دانشگاه مانند حضور در کلاس‌ها و غیره چندان تحت کنترل مدیریت نیست؛ در نتیجه بر عهده هر دانشجوست که خود برای زندگی تحصیلی خود برنامه ریزی کند. در وبسایت studis-online.de می توانید لیست کاملی از دانشگاه‌های موجود در سرتاسر آلمان را پیدا کنید.
دانشگاه‌های علوم کاربردی در آلمان به نام “Fachhochschule” یا "Hochschule" شناخته می‌شوند. این دانشگاهها بیشتر به آموزش علوم کاربردی می‌پردازند تا مباحث نظری. در این مراکز تحصیلات عالی، ترم‌های مختلفی به آموزش‌های عملی و یا کارآموزی اختصاص داده می‌شوند. بعلاوه فعالیت‌های آموزشی در این مراکز کنترل‌شده‌تر از دانشگاه‌هاست- کلاس‌ها کوچک‌تر هستند و تعداد دانشجوها در آنها به اندازه دانشگاهها زیاد نیست. در دانشگاه‌های علوم کاربردی می‌توان رشته‌های بسیاری را دنبال کرد اما رشته‌هایی مانند زبان‌شناسی و مطالعات فرهنگ در این دانشگاهها رائه نمی‌شوند. برای تحصیل در این دانشگاهها، لازم است که دانشجو دارای (Fachhochschulreife) (مدرک ورود به دوره‌های آموزش شغلی) باشد و داشتن دیپلم الزامی نیست. در سیستم آموزشی آلمان (Abitur) بالاترین مدرک فراغت از مدرسه محسوب میشود و (Fachhochschulreife) در رتبه دوم قرار دارد. در وبسایت studis-online.de میتوانید لیستی از همه دانشگاه‌های علوم کاربردی موجود در آلمان پیدا کنید.
مراکز آموزش عالی حرفه‌ای یا مراکز دانشگاهی دوگانه (duale Hochschulen) مختص دانشجویانی‌ست که قصد دارند مدرک تحصیلی دوگانه کسب کنند. در یک دوره تحصیلی دوگانه، شما در یک شرکت یا کارخانه آموزش عملی می‌بینید و هم زمان در یک موسسه آموزش عالی حرفه‌ای دانش نظری لازم را کسب می‌کنید. به بیان دیگر دوره تحصیلی شما به دو بخش آموزش عملی و تئوری تقسیم میشود. شروع ترم در مراکز آموزش عالی حرفه‌ای معمولا در ماه سپتامبر یا اکتبر است. در وبسایت studis-online.de میتوانید لیست کاملی از مراکز آموزش عالی حرفه‌ای در سرتاسر آلمان را پیدا کنید
اگرمی خواهید دررشته‌هایی مانند موسیقی، هنرهای تجسمی، فیلم، تاتر و هنرهای نمایشی تحصیل کنید، باید در آکادمی هنرها و موسیقی، آکادمی فیلم و تلویزیون و یا آکادمی تاتر و هنرهای نمایشی ثبت نام کنید. در اغلب این کالجها باید برای ورود یک آزمون ورودی را پشت سر بگذارید- برای ورود به بعضی از آکادمی‌های هنرها و موسیقی لازم است که دیپلم یا (Abitur) نیز داشته باشید. با این حال این آکادمی‌ها برای افرادی که استعداد قابل توجهی در رشته خاص خود دارند گاهی استثنا قائل می‌شوند. بعضی از آکادمی‌های هنرها و موسیقی در آلمان هم هستند که برای ورود به آنها نیازی به داشتن دیپلم یا (Abitur) ندارید. در وبسایت studis-online.de میتوانید لیست کاملی از آکادمی‌های هنر، کنسرواتوارهای موسیقی و کالج‌های فیلم و تلویزیون یا هنرهای نمایشی و تئاتر را پیدا کنید.
دانشگاه الهیات مختص کسانی است که قصد تحصیل الهیات دارند. این دانشگاهها معمولا توسط کلیسا اداره می‌شوند. اگر شما قصد دارید علوم مذهبی بخوانید باید به دانشگاهی بروید که الهیات مذهبی که شما به آن اعتقاد دارید در آن ارائه میشود. در وبسایت studis-online.de میتوانید لیست کاملی از دانشگاه‌های الهیات در آلمان را پیدا کنید.
کالج‌های مدیریت عمومی زیر نظر دولت فدرال آلمان و یا دولت‌های محلی در ایالات مختلف اداره می‌شوند. هدف اصلی این کالجها این است که افرادی متخصص برای ادارات مختلف دولتی در حوزه اقتصاد، پلیس و سایر بخش‌های خدمات دولتی تربیت کنند. در این دوره‌ها آموزش‌های نظری در کالج مدیریت عمومی صورت می‌گیرد و آموزش‌های عملی در اداره‌های دولتی مربوطه. دانشجویان این کالجها طی دوران آموزش عملی خود حقوق دریافت میکنند و به همین دلیل شامل دریافت کمک هزینه یا (BAföG) نمی‌شوند. به یاد داشته باشید که شما نمی‌توانید مستقیما برای ورود به این کالجها درخواست بدهید؛ بلکه باید اول به سازمان یا اداره‌ای که مایل هستند برای آنها کار کنید (مثلا پلیس) مراجعه کنید و به آنها درخواست بدهید. اداره مربوطه پس از بررسی درخواست شما تصمیم می‌گیرد که آیا شما میتوانید در برای آموزش شغل مورد نظر در کالج مدیریت عمومی ثبت‌نام کنید یا نه. در وبسایت studis-online.de میتوانید لیست کامل کالج‌های مدیریت عمومی در آلمان را پیدا کنید.
در وبسایت hochschulkompass.de میتوانید انواع رشته‌ها و مقاطع مختلف آموزشی را جستجو کنید تا رشته و دوره مناسب خود را بیابید.
ثبت نام در دانشگاه‌های آلمان
فرقی نمیکند که میخواهید در آلمان زندگی کنید یا خیر، تحصیل در یک دانشگاه آلمانی و داشتن مدرک تحصیلی از آلمان فرصت های زیادی برای زندگی حرفه ای و شغلی آینده شما به وجود می آورد. البته شروع دوره های تحصیلات عالی در آلمان زیاد آسان نیست. باید از برخی الزامات و شرایط خاصی برخوردار باشید و قوانین و مقررات زیادی را دنبال کنید. در این صفحه می توانید بخوانید که تحت چه شرایطی در آلمان اجازه تحصیل دارید، کدام رشته ها را میتوانید بخوانید و نحوه درخواست و ورود به دانشگاه ها چگونه است.
تحصیلات عالی و درجه های تحصیلی در آلمان
آلمان به عنوان یک عضو از کشور های اتحادیه اروپا، باید نظام تحصیلی خود را با بیشتر کشورهای اروپایی همگام سازد. این روند به نام فرآیند بولونیا (Bologna Process) یاد میشود. طبق آن درجه های لیسانس فعلی عملا جایگزین اسم قدیمی آن یعنی دیپلم (Diplom) و ماستر جایگزین (Magister Artium) شده اند. با این حال، شما هنوز هم ممکن است در بعضی از دانشگاه ها این درجه های علمی سابق موجود باشند، چون بعضی از دانشگاه ها هنوز از فرایند بولونیا استفاده نمیکنند. اما از لحاظ علمی با هم مساوی هستند با نام های مختلف.
بافوگ «BAföG»
تحصیل می تواند برای آینده شغلی وزندگی شما بسیار ارزشمند باشد. با این حال، پول و هزینه های دوران دانشجویی اغلب یک مسئله مهم در دوران تحصیل است. در آلمان برای حل این موضوع طبق قانون فدرال حمایت از تحصیلات و آموزش (BAföG) یک بودجه دولتی وجود دارد. اگر شما یا والدینتان درآمد کمی دارید و با ویزای دانشجویی به آلمان نیامده اید، تحت شرایط خاصی می توانید درخواست کنید تا از این بودجه استفاده کرده و از دولت پول دریافت کنید.
لطفا توجه داشته باشید: بافوگ BAföG معمولا برای کارآموزان (Auszubildenden) و دانش آموزان (Schüler*innen) نیز وجود دارد. اطلاعات این صفحه فقط برای دانشجویان است.
این صفحه‌ی اطلاعاتی با حمایت محبت آمیز پروفسور ماتیاس کنوت از انجمن ادغام مهاجران واجد شرایط INTEZ e. V به روز شده است.
کمک‌های مالی و بورس‌های تحصیلی برای دانشجویان در آلمان
تامین مالی در دوران تحصیل یکی از سوالات مهم و بزرگ است که قبل از شروع تحصیل باید از خود بپرسید. خوشبختانه تحصیل در اکثر دانشگاه های دولتی آلمان هزینه ندارد، با وجود آن هم تحصیل و زندکی دانشجویی البته که هزینه دارد. شما باید هر ترم یک هزینه کوچک هزینه بپردازید، کتاب بخرید و هزینه های زندگی خود را تامین کنید. علاوه بر شغل دانشجویی یا تأمین مالی از طریق برنامه بافو، بورسیه های تحصیلی، وام های ویژه و سایر برنامه های تامین مالی برای دانشجویان وجود دارد.
کارآموزی (پرکتیکم) در آلمان
با سپری کردن دوره‌های کارآموزی (پرکتیکم)، می توانید تجربه کاری کسب کنید وشانس یافتن فرصت های شغلی خوب را به میزان قابل توجهی افزایش دهید. در بسیاری از مدرسه ها (آموزشگاه های زبان آلمانی) و دانشگاه ها، دانشجویان باید برای کامل کردن دروان تحصیل، دوره های کارآموزی کوتاه و یا بلند مدت را بصورت اجباری سپری کنند. در بیشتر موارد هم افراد برای یادگیری و یا بروز رسانی حرفه خود بصورت داوطلبانه در دوره های کار آموزی متعددی اشتراک میکنند. در این صفحه در مورد حقوق شما به عنوان یک کارآموز (پرکتیکنت)، مزایای انجام کارآموزی و مسائلی که قبل از شروع پرکتیکم باید در نظر بگیرید، توضیح داده ایم.
در وبسایت erudera.com میتوانید تمام اطلاعات دقیق در مورد انواع دانشگاهها و رشته‌های تحصیلی را بخوانید و رشته‌ی مورد مورد نظر خود را پیدا کنید.