په ناردراین وستفالن کې د ښوونځيو سيستم

په ناردراین وستفالن ايالت کې د لومړني ښوونځي بشپړول څلور کاله وخت نيسي. له دې وروسته ميندې او پلرونه پرېکړه کوي چې بچيان يې کوم ښوونځي ته ولاړ شي. د لومړني ښوونځي ښوونکي به له دوی سره د ښوونځي په غوره کولو کې مرسته وکړي. دا ماشومان له لومړني ښوونځي وروسته له پينځه ډوله ښوونځيو يو ټاکلای شي:

•   منځنی ښوونځی (Hauptschule)،
• ريال‌شوله (Realschule)،
• ګېزامت‌شوله (Gesamtschule)،
• سیکونډرشوله (Sekundarschule)،
• ګېمنازيوم (Gymnasium).

منځنی ښوونځی (Hauptschule) له پينځم ټولګي پیل کيږي او په نهم يا لسم ټولګي پای ته رسيږي. ماشومان کولای شي د منځنی ښوونځی له نهم يا لسم ټولګي څخه تر فارغېدو وروسته د دې ښوونځي د فراغت سند (Hauptschulabscluss) ترلاسه کړي او يا کولای شي له لسم ټولګي وروسته په يوه کورس کې ګډون وکړي او د  Mittleren Schulabschluss  سند ترلاسه کړي. د دې سندونو په ترلاسه کولو زده‌کوونکي کولای شي حرفوي زدکړې (Ausbildung) پیل کړي. که څوک د Mittleren Schulabschluss  ښې نمرې ولري؛ کولای شي ګېمنازيوم يا ګېزامت‌شوله ته ولاړ شي.

په ناردراین وستفالن کې ريال‌شوله له پينځم ټولګي پیل کيږي او په لسم ټولګي پای ته رسيږي. له لسم ټولګي تر فراغت وروسته کولای شئ د (Mittleren Schulabschluss) سند ترلاسه کړئ.  د دې سندونو په ترلاسه کولو زده‌کوونکي کولای شي حرفوي زدکړې (Ausbildung) پیل کړي. که څوک د Mittleren Schulabschluss  ښې نمرې ولري؛ کولای شي ګېمنازيوم يا ګېزامت‌شوله ته ولاړ شي. په دې ښوونځيو کې شاګردان د Mittleren Schulabschluss پر ځای د Hauptschulabschluss سند د ترلاسه کولو چانس هم لري.

دا ښوونځی له پينځم ټولګي پیل کيږي او په نهم يا لسم ټولګي پای ته رسيږي. دا ښوونځي ماشومان د هغوی د مسلک غوره کولو او ابیتور لپاره تياروي. ماشومان کولای شي د د دې ښوونځی له نهم يا لسم ټولګي څخه تر فارغېدو وروسته د دې ښوونځي د فراغت سند (Hauptschulabscluss) ترلاسه کړي او يا کولای شي له لسم ټولګي وروسته د  Mittleren Schulabschluss  سند ترلاسه کړي. د دې سندونو په ترلاسه کولو زده‌کوونکي کولای شي حرفوي زدکړې (Ausbildung) پیل کړي. که څوک د Mittleren Schulabschluss  ښې نمرې ولري؛ کولای شي ګېمنازيوم يا ګېزامت‌شوله ته ولاړ شي.

دا ښوونځي له پينځم ټولګي پیل کيږي او د فراغت د سندونو ټول ډولونه وړاندې کوي. د دې مانا دا ده چې زده‌کوونکي اړ نه دي د فراغت د سند په اړه سملاسي پرېکړه وکړي. ماشومان کولای شي د د دې ښوونځي له نهم يا لسم ټولګي څخه تر فارغېدو وروسته د دې ښوونځي د فراغت سند (Hauptschulabscluss)، له لسم ټولګي وروسته د  Mittleren Schulabschluss  سند او یا له یوولسم او ديارلسم ټولګيو له فراغت وروسته Fachhochschulreife  يا  Allgemeine Hochschulreife سندونه ترلاسه کړي. د Hauptschulabscluss یا Mittleren Schulabschluss  له سندونو سره کولای شئ حرفوي زدکړې (Ausbildung) پیل کړئ او له Fachhochschulreife يا ابیتور سندونو سره د حرفوي زده‌کړو تر څنګ په پوهنتون کې هم لوړې زده‌کړې‌ کولای شئ.

ه ګېمنازيوم کې له دوولسم ټولګي وروسته ستاسې بچيان د ابيتور سند ترلاسه کوي. په دې ښوونځي کې شاملېدونکي زده‌کوونکي بايد ډېر زيارکښ وي او سخت کوښښ وکړي. په ګېمنازيوم کې بايد زده‌کوونکي دوې بهرنۍ ژبې زده کړي. ډېر ګېمنازيمونه د ساينس، موزيک، هنر، ژبو او سپورت په شان په مشخصو څانګو تمرکز کوي. هغه ماشومان چې د دې ښوونځي له نهم يا لسم ټولګي نه فارغيږي؛ په اتومات ډول د Hauptschulabscluss یا Mittleren Schulabschluss  له سندونو یو ترلاسه کوي. دوی همدا شان د Fachhochschulreife سند ترلاسه کولو چانس هم لري چې په مرسته يې کولای شي د تطبيقي ساينس پوهنتونونو (Fachhochschule) ته لاره ومومي.  زده‌کوونکي د ابيتور  سند په ترلاسه کولو د پوهنتون او حرفوي زده‌کړو تر منځ يو ټاکلای شئ.

په جرمني کې د پناغوښتنې له مثبت ځواب، د استوګنې له اجازې ترلاسه کولو د استوګنې د لومړنيو کمپونو له پرېښودلو وروسته بايد ستاسې ماشومان ښوونځي ته ولاړ شي. تاسې به له سيمه‌ييزې ادارې څخه د ټولو جزياتو او ضروري مالوماتو درلودونکی ليک ترلاسه کړئ په کوم کې چې د ښاروالۍ د ادغام د مرکز (Kommunale Integrationszentrum) پته او د اړيکې شمېره ليکل شوې وي. دوی به تاسې ته د ښوونځيو په اړه مالومات او مشورې درکړي او ماشوم به د يوه ډاکټر له لوري وکتل شي. وروسته به د ښوونځيو اداره (Schulamt) د هغه لپاره ښوونځی وګوري او تاسې ته به د پایلې په اړه په بېل ليک کې خبر درکړي. هغه ماشومان چې په جرمني ژبه نه پوهيږي؛ لومړی د جرمني ژبې په کورسونو کې اچول کيږي.

ستاسې د اوسېدو د ځای يا کمپ کارکوونکي به له تاسې سره د شاملولو په پروسه کې مرسته وکړي.

ماشومان بايد د ښوونيز کال له پیل مخکې تر نومبر مياشتې پورې په لومړنيو ښوونځيو کې ثبت شي. په دې موده کې به تاسې د ښوونځي د ادارې له لوري د ټولو جزياتو او اړينو مالوماتو لرونکی ليک ترلاسه کړئ چې د نوم ثبتولو وخت هم پکې نښه شوی وي. تاسې باید په ټاکلې نېټه خپل ماشومان په نښه شوي ښوونځي کې په خپله ثبت کړئ. ماشوم به په ښوونځي کې د شاملېدو پر مهال د يوه ډاکټر له لوري وکتل شي او د جرمني ژبې مهارتونه به يې وارزول شي.

که ماشوم مو تر اوسه په وړکتون کې و؛ د همدې وړکتون مسؤولين به له تاسې سره د ښوونځي په نوم‌ليکنه کې مرسته وکړي.

په دې اړه لا ډېر مالومات زموږ په بل مالوماتي څپرکي (ْښوونځي ته شاملېدل) کې ولولئ.